Dzisiejsza informacja o początku procesu karnego krewkiego emeryta bijącego dziennikarzy Polsatu stanowi dobry przyczynek do wpisu. Nie będzie nic o samym procesie, bo nie znam ani akt sprawy, ani dokładnego przebiegu zdarzenia. Oczywiście jak zawsze temat będzie związany z wizerunkiem i przestrzenią publiczną. Wielokrotnie na blogu podkreślałem, że nie istnieje w Polsce coś takiego, jak zakaz fotografowania ludzi. Jedyny wyjątek dotyczący golizny i takich tam sekscesów, co zostało dokładnie omówione w ?Paparazzo?. Z tak zwanej ?ostrożności procesowej? ;-), przypomnę, że w większości przypadków zgody wymaga zazwyczaj publikacja. O publikacji wizerunku było już na blogu tyle razy, że z pewnością nawet nowy czytelnik z łatwością znajdzie odpowiednie informacje.
Zakładając czysto hipotetycznie, że fotografowanie lub filmowanie byłoby zabronione, to w żadnym wypadku nie ma usprawiedliwienia dla stosowania przemocy wobec kamerzysty czy fotografa. Zapewne nie można mówić o obronie koniecznej, z którą mamy do czynienia tylko w przypadku odpierania bezpośredniego, bezprawnego zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem (art. 25 § 1 kodeksu karnego).
Podobne przykre sytuacje zdarzają się dziennikarzom nie tylko u nas. Jak podaje Photo District News w Chicago policjant ?próbował? aresztować dziennikarzy znajdujących się w publicznej przestrzeni, czekających na rodzinę ofiary przestępstwa. Zarzucił on dziennikarzom, że poprzez fakt bycia na chodniku przed szpitalem zakłócają porządek publiczny, co skutkuje tym, że nie mogą korzystać ze swoich praw wynikających z Pierwszej Poprawki (dotyczy m.in. wolności prasy). Szybki zwrot akcji 😉 i wracamy do naszego krewkiego emeryta. Co ma wspólnego emeryt wiedziony głosem ?Radia Maryja? i chicagowski policjant? Obaj zakłócają pracę dziennikarzy. W przypadku policjanta zwrócił na to uwagę prawnik National Press Photographers Association, w przypadku naszego emeryta prokurator, zarzucając mu m.in. czyn określony w art. 43 prawa prasowego.
Art. 43. Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia dziennikarza do opublikowania lub zaniechania opublikowania materiału prasowego albo do podjęcia lub zaniechania interwencji prasowej podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Dzisiaj znowu będzie o wizerunku. No cóż, jest to chyba jedna z najważniejszych kwestii, jaka się przewija cały czas w trakcie fotografowania. Najwięcej kłopotu sprawia fotografia uliczna, bo za każdym razem przed publikacją trzeba umieć sobie odpowiedzieć na pytanie, czy zachodzi ustawowa przesłanka do publikacji wizerunku. Pisząc o wizerunku z premedytacją przywołuję przepis Ustawy, a to po to, żeby każdemu głęboko wrył się w pamięć. Art. 81 ust. 2. Ustawy stanowi, że zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: 1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych; 2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Publikując zdjęcia z ulicy warto, ba nawet trzeba o tym pamiętać. Zapewne większość z Was wie, że ostatnio były Warsztaty fotograficzne w Pradze organizowane przez DFV, o czym wspominałem na blogu. Obecnie uczestnicy warsztatów publikują swoje prace na stronie internetowej w katalogu ?Praga 2 ? marzec 2012?. Można znaleźć tam wiele zdjęć publikujących wizerunek ludzi, w tym wiele portretów ulicznych.
Przy ochronie prawa do wizerunku zasadnicze znaczenie ma pojęcie rozpoznawalności (możliwość identyfikacji osoby fizycznej). Sąd Najwyższy rozpatrywał kwestię rozpoznawalności w sytuacji, gdzie osobę sfotografowaną na zdjęciu można było zidentyfikować po charakterystycznej kurtce, torbie i sylwetce. Osoba ta została rozpoznana przez sąsiadów, współpracowników i członków rodziny. Osoba została sfotografowana od tyłu, lecz jej strój w zestawieniu z sylwetką pozwalał znajomym na identyfikację powoda. Sąd Najwyższy uznał, że aby można było mówić o rozpoznawalności na opublikowanej fotografii muszą być spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, nie może się ona ograniczać tylko do wąskiego kręgu osób najbliższych i znajomych rozpoznanej osoby. Po wtóre, źródłem takiego rozpoznania powinien być już sam sposób fotograficznego ujęcia, pozwalający na identyfikację (ustalenie tożsamości) osoby sfotografowanej (wyrok Sądu Najwyższego z 27.02.2003 r., sygn. akt IV CKN 1819/00). Tenże sąd uznał, że w pozostałych wypadkach należałoby przyjmować brak możliwości rozpoznania (identyfikacji) osoby sfotografowanej. Personalna anonimowość opublikowanej w prasie fotografii osoby fizycznej, wyrażająca się w niemożności jej identyfikacji, oznaczałaby zatem brak naruszenia dobra osobistego tejże osoby fizycznej w postaci jej wizerunku w rozumieniu przepisu art. 23 k.c.
Czy paparazzo ma 
Przepisy dotyczące ochrony wizerunku w polskim prawie są dosyć rygorystyczne, co powoduje że możliwość publikacji wizerunku bez zgody zainteresowanego jest bardzo ograniczona. Ustawowe przesłanki do publikacji też nie są jednoznaczne, przez co przed publikacją fotograf ma sporo rozterek. Mając zgodę na rozpowszechnianie wizerunku podpisaną przez modela lub gdy wykoncypowaliśmy, że mamy zgodę ustawową i tak zawsze zachodzi ryzyko, że kontekst publikacji, jej miejsce lub choćby sam podpis pod zdjęciem może spowodować naruszenie dóbr osobistych osoby znajdującej się na nim. W jednym z komentarzy pod ostatnim wpisem zwracałem uwagę na konieczność zadania sobie dwóch pytań przed zamieszczeniem zdjęcia:
Przeglądając dzisiaj internet wpadła mi w oko