Kategoria

Ochrona wizerunku

Przedszkolaki

przez dar_wro 1 grudnia 2011

Naczelny pewnego poczytnego czasopisma napisał do mnie. ŁAŁ! ŁAŁ!
Cóż tam boli Marcina. Nie uwierzycie, ale wraca sprawa wizerunku. To już staje się powoli temat dyżurny. Marcin pisze tak: ?Chciałem ci podrzucić temat na FLex – prawo do wizerunku. Chodzi mi generalnie o fotografów kłusujących w szkołach i przedszkolach. Robią bez zgody zdjęcia moim dzieciom i później jeszcze chcą ode mnie za to pieniędzy. Czy jest na nich jakiś sposób? Czy mogę wymagać od szkoły która opiekuje się moim dzieckiem w czasie zajęć, że nie chcę by ktokolwiek fotografował moje dziecko i wykorzystywał jego wizerunek w celach komercyjnych??

Problem niewydumany, jak najbardziej rzeczywisty i irytujący większość rodziców.
Nie ma zakazu robienia ludziom zdjęć i każdy uważny czytelnik F-LEXa zna to, jak amen w pacierzu. Jest jednak jedno ale. Czym innym jest zakaz robienia zdjęć, a czym innym wpuszczenie na teren szkoły prywatnego fotografa. To jest sytuacja podobna, jak ze sklepem, kościołem. Jeżeli przegoni nas ochroniarz lub kościelny, to nie możemy robić zdjęć w ogóle. Jak nie przegoni, to możemy robić zdjęcia i fotografować również ludzi. Inna kwestia, czy takie zdjęcia będzie można w jakikolwiek sposób wykorzystać, w świetle wymaganej zgody na rozpowszechnianie wizerunku. Niestety wiedza nauczycieli na temat prawa, a już ochrony wizerunku jest znikoma. Ale idzie ku lepszemu, wierzcie mi 🙂 .

Kontynuuj czytanie

1 grudnia 2011 5 komentarzy

Clou sprawy

przez dar_wro 26 listopada 2011

dar_wro

Kwestia rozpowszechniania wizerunku, to wciąż kopalnia problemów, które nie zawsze są do rozwiązania ad hoc. Na początek kolejne orzeczenie dotyczące wizerunku.

Wizerunek człowieka jest zgodnie z art. 23 kc zaliczany do jego dóbr osobistych podlegających ochronie niezależnie od tego, czy wskutek posłużenia się nim w sposób bezprawny, a więc bez zgody zainteresowanego, przez osobę trzecią, doszło do naruszenia innych dóbr osobistych człowieka, jak cześć czy godność.
Zakres ochrony wizerunku w sposób szczegółowy określa art. 81 Prawa autorskiego (warszawski Sąd Apelacyjny, sygn. akt I ACa 1089/98).

Z orzeczenia tego wynika, że istnieje różnica pomiędzy naruszeniem praw modela wynikającym np. z obraźliwego podpisu pod zdjęciem, a naruszeniem praw do rozpowszechniania jego wizerunku. Tenże sąd w tym samym orzeczeniu stwierdził, że ?jest prawem modela wyrażenie zgody na rozpowszechnianie jego wizerunku w jakiejkolwiek formie nieodpłatnie lub za wynagrodzeniem. Ewentualna możliwość wyrażenia przez modela zgody na rozpowszechnianie jego wizerunku za wynagrodzeniem nie czyni bezprawnym działania pozwanego, który zgody powoda nie uzyskał.? Oznacza to, że negocjacje z modelem co do wynagrodzenia, nie są jednoznaczne z wyrażeniem zgody na publikację. Możliwość udzielenia zgody obwarowana spełnieniem pewnych warunków jest tylko intencją wyrażoną przez portretowanego.

Kontynuuj czytanie

26 listopada 2011 3 komentarze

Ochrona wizerunku

Benvenuti in Italia

przez dar_wro 24 listopada 2011

dar_wro

Dyskusja dotycząca ?Ad vocem? uzmysłowiła mi, że sprawa wizerunku i jego publikacji jest jednym z istotnych problemów w fotografii. Podróżując po świecie wielokrotnie towarzyszy nam aparat fotograficzny, kusząc do fotografowania ludzi i ich otoczenia. Nie mam zamiaru nikogo zniechęcać do tego typu fotografii. Sam robię sporo takich zdjęć. No niestety w zasadzie do szuflady. Jak to uznał mój adwersarz ze ?Szturchańca?, szkoda że znikną wraz ze śmiercią twardego dysku. Może i szkoda. Czasem przecież jednak można komuś pokazać ?nielegalnie?. O właśnie, w tym miejscu pisząc to uzmysłowiłem sobie, że warto jeszcze przyjrzeć się szerzej pojęciu rozpowszechnianie wizerunku Chyba nie było, a jak było to tylko przy okazji. Dzisiaj jednak zajrzyjmy, jak to jest u innych.

Kilka słów poświęcę mojemu ulubionemu krajowi. Zaglądam do prawa cywilnego, do prawa autorskiego i tu? niemiła niespodzianka. Piotrze, wizerunek osób na zdjęciach, które Ci ostatnio pokazywałem, w świetle prawa włoskiego też jest chroniony. Włoski kodeks cywilny, a dokładnie przepis art. 10 stanowi, że ?W przypadku, gdy wizerunek osoby lub jej rodziców, współmałżonka lub dzieci został wystawiony lub opublikowany, z wyjątkiem przypadków, w których wystawianie lub publikacja jest dozwolone przez prawo, albo godzi w dobre imię i godność tej osoby lub jej krewnych, sąd na wniosek, może zakazać dokonywania naruszenia albo zasądzić odszkodowanie.? Włoskie prawo autorskie, odpowiednik naszej Ustawy, w kwestii wizerunku zawiera regulacje prawie jak polskie. Art. 93 włoskiej ustawy: ?Portret osoby nie może być wyświetlany, powielany lub rozpowszechniany komercyjnie bez jej zgody, z zastrzeżeniem postanowień zawartych w następnym artykule.” Art. 97, czyli coś, co przypomina regulację zawartą w art. 81 ust. 2 naszej Ustawy. ?Nie trzeba zgody osoby portretowanej [czytaj: której wizerunek jest na zdjęciu], jeżeli jest to uzasadnione jej sławą lub zajmowanym stanowiskiem publicznym, wynika to z potrzeb wymiaru sprawiedliwości lub policji, albo publikowany w celach naukowych, edukacyjnych bądź kulturalnych, jak również gdy publikacja związana jest z faktami, zdarzeniami lub uroczystościami jakie są w centrum publicznego zainteresowania albo odbyły się publicznie. Wizerunek nie może być wyświetlany lub komercyjnie rozpowszechniany, kiedy jego publikacja lub komercyjne rozpowszechnianie narusza honor, reputację lub godność przedstawiane osoby?.

Kontynuuj czytanie

24 listopada 2011 7 komentarzy

Ochrona wizerunku

Ad vocem

przez dar_wro 22 listopada 2011

dar_wro

Cały wczorajszy wieczór prowadziłem zaciekłą dysputę z Piotrem na temat, czy narusza prawo, czy też go nie narusza. Rzecz była oczywiście o fotografowaniu ludzi i o zgodzie na rozpowszechnianie wizerunku. Trzeba odczarować rzeczywistość z komentarzy pod wczorajszym wpisem Piotra. Wróćmy do prawd podstawowych i przypomnijmy je sobie.

1. W Polsce nie istnieje zakaz fotografowania ludzi. To pierwsza i podstawowa zasada. Wielokrotnie już na F-LEX powtarzana. Widać jednak, że trzeba powtarzać, żeby się utrwaliło.
2. Sfotografować można każdego, bez względu na to, czy się uśmiecha do Ciebie i wyraża zgodę na cyknięcie fotki, czy też wygraża. Jeśli jednak biega szybciej niż Ty, to istnieje oczywiście ryzyko dostania po zębach. Przez przypadek mogą Cię pomylić z kimś z TVN czy Polsatu.
3. Zgoda potrzebna jest na rozpowszechnianie wizerunku.

Ka_tula pod Piotrowym wpisem napisała: ?W sumie ja bez podpisanej zgody aparatu nie wyciągam. Bo póki wszystko jest dobrze to ok ale potem to może być różnie.?
F-LEX: Droga Katarzyno, nie ma powodu nie wyciągać aparatu. Fotografuj do woli. Kwestia tylko późniejszej publikacji stoi pod znakiem zapytania.

Atka natomiast pisze tak: ?Darek:) zrozumiałam, że moją panią z lasu mogę wystawiać? nie jest zza granicy ale na uprzejme dzień dobry i zagajenie rozmowy obrzuciła mnie niewidzącym wzrokiem i rozmowy o umowach , choćby ustnych, nie było mowy.?
F-LEX: Natalio, było już na blogu. Przywołam po raz enty pewne orzeczenie: Zgoda osoby na publikowanie jej wizerunku winna być wyrażona wprost, aczkolwiek w dowolnej formie, jednak zgody tej nie można domniemywać (Sąd Apelacyjny w Warszawie sygn. akt I ACa 509/04).

Strzelec: ?Darku chyba są ?złagodzenia? prawa do publikacji wizerunku w książkach fotograficznych), byle nie poniżać modela lub go ośmieszać. I ok. Naciągane trochę, ale ile razy taka domyślna zgoda wyrażona jest uśmiechem. Ja nieraz tak mam, to mi wystarczy! (No może nie w sądzie )?.
F-LEX: ?Uśmiech?, to raczej jest zgoda na strzelenie fotki. Zobacz Jarku, co napisałem powyżej pod tezą Natalii. Osobiście nie znam żadnych złagodzeń prawnych odnośnie publikacji wizerunku osób w książkach fotograficznych. Co do kwestii obraźliwego kontekstu zdjęcia. Poruszasz zupełnie inne zagadnienie (które też było na F-LEX). Można bowiem mieć zgodę na rozpowszechnianie wizerunku, a poprzez obraźliwy kontekst (podpisując zdjęcie np. złodziej) możesz naruszyć inne dobra osobiste modela (a nie jego wizerunek).

Wracając do dysputy z Piotrem, to dużo czasu zajęła nam kwestia, w którym momencie fotograf narusza dobro osobiste modela. Dobro osobiste modela zostaje naruszone z chwilą bezprawnego rozpowszechnienia wizerunku. To, że model nie ściga fotografa, nie oznacza wcale działania zgodnego z prawem. Z naruszeniem praw do wizerunku jest tak samo, jak z jazdą samochodem. Na autostradzie w Polsce obowiązuje ograniczenie prędkności do 140 km/h. Jeżeli jadę 180 km/h, to naruszam prawo. Naruszam je i to bez względu na to, czy złapała mnie policja na wideoradar, czy też nie. Po prostu miałem farta i nie doścignęła mnie ręka sprawiedliwości. I oczywiście niech tak zostanie in saecula saeculorum! 😉

Konkludując: Publikując zdjęcie bez zgody modela lub zgody ustawowej naruszasz prawo, co oczywiście nie oznacza, że poniesiesz z tego tytułu jakieś konsekwencje. Decyzja jest jedynie w rękach modela.

PS.
Strzelec pisze również: ?Jako domorosły portrecista (brzmi już jak recydywista ) uważam, że to paranoja jakaś. Tak, wiem: prawo. Ale powinno ono oddawać przemiany społeczne. Dziś wszyscy fotografują, i fajnie! Jak chcą zarabiać, to niech się dzielą z modelem lub pilnują zgody na publikację. Jeśli nie, to z punktu widzenia etyki (nie prawa) taki strzelony portret na ulicy można chyba publikować na stronach fotograficznych (w celach edukacyjnych)?.
F-LEX: Jarku chciałbyś wisieć w galerii np. DFV przyłapany, jak dłubiesz w nosie? 😉

PS2. Publikując zdjęcie bez zgody modela, albo bez ustawowego upoważnienia (art. 81 ust.2 Ustawy) jest chyba większym przewinieniem, niż naruszenie przez okuka67 norm społecznych.

22 listopada 2011 43 komentarze

Ochrona wizerunku

Scheda

przez dar_wro 14 listopada 2011

dar_wro

Fobie polityczne fobiami politycznymi, ale F-LEX (w przeciwieństwie do jego autora) jest apolityczny. Dzisiaj na Onecie pojawiła się informacja na temat ostatniego zdjęcia świętej pamięci Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, zrobionego podczas feralnego lotu 10. kwietnia 2010 r. Z umieszczonej tam informacji wynika, że zdjęcie zostało zrobione telefonem komórkowym przez jedną z ofiar katastrofy. Prokurator mimo żądań brata Prezydenta nie chce wydać zdjęcia powołując się na Ustawę (która jest przedmiotem zainteresowań F-LEX), albowiem rodzina nieżyjącego autora zdjęcia nie wyraża na to zgody.
W zasadzie całą sprawę można sprowadzić do pytania, czy za pomocą telefonu komórkowego może powstać utwór? Odpowiedź na postawione pytanie jest twierdząca. Jest oczywistą oczywistością, że może powstać utwór fotograficzny, będący przedmiotem prawa autorskiego, zrobiony za pomocą telefonu komórkowego. Pojęcie utworu, jak zapewne pamiętacie, wiąże się z przejawem działalności twórczej, a nie środków za pomocą których powstał. Jeżeli więc uznano, że zrobione zdjęcie jest przedmiotem prawa autorskiego, to muszą obowiązywać wszelkie z tym związane zasady. Co z odmową wydania zdjęcia ma wspólnego zgoda rodziny autora zdjęcia? Majątkowe prawa autorskie są dziedziczne, tak więc wchodzą w skład masy spadkowej po autorze i rozporządzać nimi mogą tylko jego spadkobiercy. Art. 41. ust. 1 pkt 1 Ustawy stanowi, że autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy.

Z treści notatki na Onecie wynika, że pełnomocnik żąda zwrotu zdjęcia? Zwrot, to nic innego jak oddanie komuś jego własności. W tym wypadku majątkowe prawa autorskie należą się rodzinie autora zdjęcia, a nie rodzinie Pana Prezydenta. Czy prokuratura ma rację? Tak.

14 listopada 2011 4 komentarze

Ochrona wizerunku

Mroczny przedmiot pożądania

przez dar_wro 10 listopada 2011

dar_wro

Nie będzie na temat filmu Luisa Bu?uela, a na temat co wolno, a czego nie wolno robić z wizerunkiem osoby widniejącej na zdjęciu. Asumptem do wpisu jest artykuł z GW zatytułowany ?Aktorka? Tylko naga?. F-LEX nie będzie dociekał prawdy, zajmiemy się tylko oceną prawną stanu faktycznego opisanego w GW. Z tekstu artykułu wynika następujący stan faktyczny:
1. Aktorka zgodziła się na sesję fotograficzną, jednak nie godziła się na epatowanie golizną ze swoim wizerunkiem.
2. Zgodziła się pozować w podkoszulkach, jednak nie godząc się na to, aby sesja była sesją rozbieraną.
3. Dokonując fotomontażu do głowy aktorki dołączono ?inny tułów?, w wyniku którego powstało zdjęcie na którym widniał wizerunek aktorki, na jaki się ona nie godziła.
4. Nie wiemy nic, czy aktorka cokolwiek podpisywała, jakiego typu zgodę wyraziła i czy w ogóle wyraziła.

Osoba, która zdecydowała się na dokonanie publikacji fotomontażu najwyraźniej uznała, że ochrona wizerunku dotyczy jedynie głowy, czy też twarzy, a nie całej postaci (no chyba, że o czymś nie wiemy odnośnie punktu 4 powyżej). Nic bardziej mylnego. Ochronie podlega nawet sam głos: ?ochroną z art. 23 kc objęty jest nie tylko przykładowo wymieniony w tym przepisie wizerunek człowieka ale także emitowany np., w telewizji jego głos.? – (Sąd Apelacyjny w Gdańsku – sygn. akt I Acr 127/91). Głos uznawany jest zarówno przez literaturę przedmiotu, jak i orzecznictwo sądowe za? wizerunek dźwiękowy.

Podarujemy sobie wszystkie doktrynalne definicje wizerunku (zainteresowanych odsyłam do Biblioteki Uniwersyteckiej) i spróbujmy w prosty sposób zdefiniować wizerunek. Sąd Najwyższy tak odniósł się do kwestii wizerunku:

?Wizerunek, poza dostrzegalnymi dla otoczenia cechami fizycznymi, tworzącymi wygląd danej jednostki i pozwalającymi – jak się określa – na jej identyfikację wśród innych ludzi może obejmować dodatkowe utrwalone elementy związane z wykonywanym zawodem jak charakteryzacja, ubiór, sposób poruszania się i kontaktowania z otoczeniem.? – (sygn. akt II CK 330/03);
„Pod pojęciem wizerunku zasadniczo rozumie się rysy twarzy bądź znamiona sylwetki względnie inne cechy fizyczne człowieka pozwalające na jego indywidualizację i identyfikację, stwarzające poczucie tożsamości i niepowtarzalności, określające „osobistość” człowieka.” – (sygn. akt I CKN 100/1).

Należy więc w dużym uproszczeniu stwierdzić, że wizerunek to zbiór cech fizycznych człowieka tworzący jego obraz. Jeżeli tak, to nie jest dopuszczalne bez zgody zainteresowanego manipulowanie przy tychże cechach. Każda taka manipulacja (w większości wypadków będąca fotomontażem) wymaga zarówno posiadania zgody autora zdjęcia (fotografa), jak również samego modela. W Model relese III było angielskojęzyczne oświadczenie modelki zawierające zgodę na dokonywanie fotomontażu zdjęcia zawierającego wizerunek modelki.
Wróćmy do dzisiejszej sprawy. Robiąc taki fotomontaż z pewnością doszło do wykorzystania wizerunku w sposób niezgodny z otrzymaną zgodą. Czym innym bowiem jest zgoda na zdjęcie, nawet lekko roznegliżowane, a czym innym bezczelna amputacja tułowia i następnie doklejenie innego tułowia. Jeżeli aktorka nie wyrażała zgody na pozowanie nago, to oczywistym jest, że nie wyrażała również zgody na fotomontaż ukazujący ją nago. Nie dziwię się oburzeniu aktorki, gdyż naruszono zarówno jej wizerunek w rozumieniu art. 81 Ustawy, jak również dobra osobiste w rozumieniu art. 23 kodeksu cywilnego. Kilkakrotnie już przywoływany na F-LEX wyrok krakowskiego Sądu Apelacyjnego (sygn. akt I ACa 957/01) stwierdza, że ?Osoba przedstawiona na zdjęciu fotograficznym (lub innym materialnym nośniku jej wizerunku) może dowolnie ograniczyć zakres zezwolenia na jego rozpowszechnianie: zezwolić na publikację tylko w oznaczonym czasopiśmie i/lub tylko w związku z oznaczonymi okolicznościami (np. w związku z określonym tekstem artykułu prasowego), wyznaczyć granice czasowe publikacji itp.?

Paragrafy do wykorzystania
Art. 83. Do roszczeń w przypadku rozpowszechniania wizerunku osoby na nim przedstawionej oraz rozpowszechniania korespondencji bez wymaganego zezwolenia osoby, do której została skierowana, stosuje się odpowiednio przepis art. 78 ust. 1; roszczeń tych nie można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci tych osób.
Art. 78. 1. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

10 listopada 2011 1 komentarz

Ochrona wizerunku

Tło, czyli powrót do Świętego Graala

przez dar_wro 6 listopada 2011

dar_wro

Na wstępie pewne przypomnienie. F-LEX jest blogiem, który ma przybliżyć zagadnienia prawne związane z fotografowaniem. Blog jest skierowany przede wszystkim do fotografów, a nie prawników. Stąd język bardziej frywolny, a słownictwo nie zawsze takie, jakie można na co dzień usłyszeć na sali sądowej lub podczas poważnych negocjacji. Z założenia nie zamierzam więc zanudzać czytelników wszelkiego rodzaju teoriami i różnymi poglądami na tą, czy inną kwestię prawną. W momencie, gdy na F-LEX będzie więcej teorii prawa, różnych poglądów doktryny oraz przysłowiowe dzielenie włosa na czworo, zatraci on swój sens. Tak więc gorąca prośba, jeżeli wpisy zaczną dryfować w niebezpiecznym kierunku, to dajcie koniecznie znać!

Jak z pewnością zauważyliście, F-LEX z chęcią reaguje na różne sygnały od czytelników, czasem nawet spełnia ich zachciewajki. Stara się również odpowiadać na pytania. Tym razem napisała pani Monika, która zadała 2 pytania w związku ze ?Świętym Graalem? i ?Nemocnice na kraji města?.

Zagadnienie numer 1
Pani Monika pisze: Mam pewne wątpliwości co do spójności Pana stanowiska w przedmiocie interpretacji art. 81 ust. 2 pkt 2 Prawa autorskiego we wpisach „Święty Graal” i „Nemocnice na kraji mesta”. W pierwszym wpisie zdaje się Pan wskazywać, że interpretacja art. 81 ust. 2 pkt 2 PA powinna kłaść akcent na kwestię „szczegółu całości”, zaś pojęcia zgromadzenie, krajobraz, impreza publiczna należy traktować za nieostre, a zatem pozwalające na szeroką interpretację. Natomiast w drugim wpisie wskazuje Pan, że zdjęcia pacjentów w szpitalu nigdy nie będą objęte ww. artykułem. I teraz zastanawiam się jak to się ma do choćby przywołanego orzecznictwa we wpisie „Święty Graal”, gdzie sądy zdają się wskazują, że o ile nie mamy do czynienia z ewidentnym wykadrowaniem na konkretną postać, to jak najbardziej można skorzystać z dobrodziejstwa art. 81 ust. 2 pkt 2 PA. W jednym z orzeczeń sąd stanowi, że:
Powód nie został sfilmowany niejako przy okazji utrwalania np. akcji ratunkowej, pracy zakładu karnego, szpitala czy krajobrazu przyrody ? jako element, który trudno byłoby pominąć, ale jako osoba osadzona w tym konkretnym zakładzie karnym.
Zastanawia mnie powód dla którego wiąże Pan dopuszczalność robienia zdjęć w szpitalu tylko i wyłącznie ze strajkiem służby zdrowia. Oczywiście, pozostaje kwestia art. 23 kc itp.

Przypomnijmy sobie treść przepisu art. 81 ust. 2 pkt 2 Ustawy. ?Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.? Uważam, że odpowiedź na pytanie znajduje się w ?Nemocnice na kraji města?. W obu tekstach kładłem nacisk na ?tła?, zgadzając się z tezą prof. J. Barty, że tła są wymienione taksatywnie (nie może być ich więcej). Szpital ?nie jest? ani krajobrazem, ani nie mamy do czynienia z publiczną imprezą, dlatego też wykluczyłem możliwość stosowania ustawowego zezwolenia na korzystanie z wizerunku. W przypadku strajku, mający bardzo często charakter zgromadzenia, uznałem że może występować ?ustawowe tło?, co powoduje, że pacjenci będący tłem wydarzeń, nie będą korzystać z ochrony wizerunku. No chyba, że fotograf zacznie robić portrety, wtedy ZONK. Na portrety zgoda pacjentów musi być.

Podsumowując. Aby skorzystać z dobrodziejstwa art. 81 ust.2 pkt 2 Ustawy muszą wystąpić dwie przesłanki: (a) tło, (b) osoba musi stanowić tylko szczegół tego tła.
Wracając do pytania: Jeżeli zdjęcie utrwala grupę pacjentów szpitala bez szczególnego wykadrowania któregokolwiek z nich, jeżeli zdjęcie dokumentuje niejako pracę szpitala, to wydaje się być dopuszczalne. Czy nie dopuściłby Pan takiej interpretacji?
Przyjmując za słuszną tezę, że ustawa określa wszystkie ?tła? (zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza), to należy uznać powyższą interpretację za niedopuszczalną (mimo tego, że same tła są bardzo szeroko rozumiane), bo nijak podciągnąć szpital pod którekolwiek z nich się nie da. Należy jednak pamiętać, że errare humanum est.:-)

Zagadnienie numer 2
Pani Monika pisze: Kwestia zdjęć w otwartej przestrzeni, na ulicach, placach itp. Często zdjęcia reklamowe, reportażowe w kolorowych magazynach (typu celebrytka jedzie na wakacje w Polsce). Często zdjęcia na których pozuje celebryta „chwytają” w kadr także przypadkowe osoby. Np. celebryta stoi na chodniku, a obok niego zatrzymuje się na światłach osoba na skuterze i jest to uchwycone na fotografii albo celebryta pozuje przy pomniku, a w kadr wchodzi inna osoba.
Czy uważa Pan, że w takich przypadkach konieczna jest zgoda na rozpowszechnianie wizerunku czy też można by skorzystać z art. 81 ust. 2 pkt 2 PA.

Osobiście uważam, że nie trzeba, ale pod warunkiem że zajdzie przesłanka tła. Jak dla mnie miasto mieści się jak najbardziej w pojęciu krajobraz (mówi się przecież krajobraz miejski). Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja jest inna i będzie podlegać indywidualnej ocenie sądu. Przydatną wskazówkę daje nam orzeczenie krakowskiego Sadu Apelacyjnego(sygn. akt I ACa 957/01), który stwierdził, że ?Przepis art. 81 ust. 2 pkt 2 prawa autorskiego uchyla wymaganie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Idzie tu o przedstawienie miejsca lub wydarzenia, w którym występują wprawdzie rozpoznawalne osoby, ale główną treść przedstawienia konstytuuje miejsce (np. ulica lub budowla) lub wydarzenie (np. manifestacja lub impreza sportowa), a nie rozpoznawalna podobizna osoby lub osób; nie osoba, lecz miejsce lub wydarzenie stanowi główny przedmiot treści przedstawionej. Dla zastosowania art. 81 ust. 2 pkt 2 prawa autorskiego rozstrzygające znaczenie ma ustalenie w strukturze przedstawienia relacji między wizerunkiem osoby (lub osób) a pozostałymi elementami jego treści; jeśli wizerunek osoby stanowi jedynie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawienia, tzn. w razie jego usunięcia nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia, rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zezwolenia.?

6 listopada 2011 1 komentarz

Ochrona wizerunku Zgoda na publikację

Model release III

przez dar_wro 4 listopada 2011

dar_wro

Pisałem już w Model release na temat zgody dotyczącej rozpowszechniania wizerunku, a także co powinno być w takim dokumencie. Wspominałem również o prawie odwołania takiej zgody. Ostatnio koleżanka A. (pozdrawiam 🙂 ) podrzuciła mi pewien dokument z prośbą o ocenę. Rzecz się dzieje w Polsce, modelka Polka, fotograf też. Modelka podpisuje zgodę o tej oto treści (tym razem ?zagraniczny tekst? to nie licencja poetica autora, a rzeczywisty tekst podpisany przez modelkę).

?I hereby give the Photographer and assigns my permission to license the Images and touse the Images in any media for any purpose (except pornographic or defamatory) which may include, among others, advertising, promotion, marketing and packaging for any product or service. I agree that the Images may be combined with other images, text and graphic, and cropped, altered or modified.
I agree that I have no rights to the images, and all rights to the Images belong to the Photographer and Assigns.
I acknowledge and agree that I have no further right to additional consideration or accounting, and that I will make no further claim for any reason to Photographer and/or Assigns.
I acknowledge and agree that this release is binding upon my heirs and assigns. I agree that this release is irrevocable, worldwide and perpetual, and will be governed by the laws of Poland.?

Oczywiście na wstępie należałoby przypomnieć, że Polacy nie gęsi itp., ale darujmy sobie. Podpisała dziewczyna, to musi z tym żyć. Jak nie zna języka angielskiego, to może starać się próbować powołać na błąd w rozumieniu prawa cywilnego. Ale czy nie ma innych możliwości? Przyjrzyjmy się jednak bliżej treści i oceńmy na chłodno. Przejdźmy do tekstu oświadczenia. Pierwsza część (dwa akapity) oświadczenia nie budzi żadnych zastrzeżeń. Strony mogą dobrowolnie ustalić zakres wykorzystania wizerunku osoby uwiecznionej na zdjęciach. Jeżeli jesteś fotografem, to jest to dla Ciebie bardzo wygodna i szeroka formuła i możesz śmiało ją stosować (ale może jednak lepiej po polsku). Jeżeli zaś jesteś modelką, to zastanów się, czy chcesz udzielić tak szerokich uprawnień. Bardziej interesujące jest zdanie 3 i 4. Zacznijmy od końca, bo ono będzie implikowało ewentualnie ważność zobowiązań określonych w zdaniu trzecim. Fotograf, który korzysta z takiego oświadczenia nie ma dostatecznej wiedzy o polskim prawie. Skoro wizerunek zaliczany jest do dóbr osobistych, to nie jest zbywalny, tym samym passus ?I acknowledge and agree that this release is binding upon my assigns? nie może mieć zastosowania w polskim porządku prawnym. Nie ma możliwości aby występowali ?my assigns?.

W ?Model release? wspominałem, że zgodę na publikację wizerunku można odwołać. Tak więc oświadczenie, że zgoda jest nieodwoływalna (irrevocable), wieczna (perpetual) i obejmująca cały świat (worldwide) jest ewidentną pomyłką. W tomie 13. Systemu Prawa Cywilnego ?Prawo autorskie? pod redakcją prof. J. Barty, wyraźnie wskazano, że ?Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku jest upoważnieniem, które musi być zgodne z ustawa i zasadami współżycia społecznego (art. 58 KC). Ma ono charakter odwołalny w każdym momencie, aż do chwili, w której odwołanie stanie się bezprzedmiotowe, ponieważ interes niemajątkowy został już skonsumowany?. Zgoda na publikację poddana jest polskiemu prawu (will be governed by the laws of Poland). Skoro tak, to zgodnie z art. 58 §3 kodeksu cywilnego należy uznać, że oświadczenie o nieodwołalności jest nieważne, a tym samym nie wiąże modelki. Wróćmy do trzeciego zdania oświadczenia, a w zasadzie do jego drugiej części, gdzie modelka oświadcza, że nie będzie miała w przyszłości żadnych roszczeń względem fotografa. Wobec faktu, że można cofnąć zgodę nie można uznać za obowiązujące zrzeczenie się dochodzenia jakichkolwiek roszczeń od fotografa w przyszłości. Gdy modelka cofnie zgodę na rozpowszechnianie wizerunku, a fotograf będzie nadal go rozpowszechniał (np. poprzez udzielanie dalszych licencji do zdjęć z wizerunkiem), to jak najbardziej przysługiwać będzie jej ochrona prawna.

Jak cofnąć taką zgodę? Najlepiej przesłać do fotografa pisemne oświadczenie, że cofasz zgodę na publikację wizerunku, udzieloną wtedy a wtedy. W związku z cofnięciem zgody wzywasz fotografa do zaprzestania rozpowszechniania wizerunku (w zasadzie zdjęć z wizerunkiem) po dacie otrzymania pisma.

Garść paragrafów:

Art. 58. Kodeksu cywilnego
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2004 r. (sygn. akt I CK 495/03).

?Udokumentowany pismem sprzeciw powódki przeciw rozpowszechnianiu jej fotografii nie budzi wątpliwości, odnośnie do braku zezwolenia wymaganego według art. 81 ust. 1 prawa autorskiego. Jeżeli fotografia była wykonywana za oczywistym zezwoleniem modeli (pozowanie), a nawet zaakceptowany został zestaw przeznaczony do rozpowszechniania, to ze względu na przedmiot zezwolenia (komercyjną eksploatację wizerunku) ściśle związany z dobrem osobistym, do którego uprawniona jest tylko przedstawiana osoba, zezwolenie mogło być cofnięte i wiązało wydawcę. Usytuowanie przepisu art. 81 oraz wyjątek od konieczności uzyskania zezwolenia wskazany w zdaniu drugim ust. 1 i dalsze wyjątki z ust. 2 wskazują, że zakres ochrony ogranicza się do rozpowszechniania wizerunków, stanowiących przeważnie dzieła w rozumieniu tego prawa, powstałe przy współpracy osoby przedstawianej, której „zezwolenie” jest elementem czynności prawnej, zazwyczaj odpłatnej, która zastrzega dla siebie wynagrodzenie. Jest to więc czynność zbliżona do umowy o artystyczne wykonanie (prawo pokrewne). Nie ulega bowiem wątpliwości, że wizerunki powstałe przy pozowaniu wymagają eksponowania przez modele cech indywidualnych swej osoby.?

4 listopada 2011 2 komentarze

Ochrona wizerunku Zgoda na publikację

Model release II

przez dar_wro 30 września 2011

dar_wro

Na PetaPixel dyskutowano wczoraj (dzięki Dominik) na temat wpisu dotyczącego możliwości ?sprzedania? zdjęcia z wizerunkiem osoby, bez jej zgody na publikację wizerunku. Tam dyskusja dotyczyła prawa amerykańskiego, a my prześledźmy to w oparciu o polskie prawo. U nas sprawa jest tak samo regulowana i do podobnych, ba takich samych, można dojść wniosków. ?Sprzedaż zdjęcia? nie jest rozpowszechnianiem wizerunku osoby na nim uwiecznionej, co oznacza, że brak model release nie wpływa na możliwość jego „sprzedaży”. Zapytacie się, jak to można ?sprzedać? zdjęcie bez zgody na publikację. Jak zapewne pamiętacie (a uważny czytelnik to z pewnością pamięta, bo o tym wizerunku piszę już do znudzenia), zgodnie z art. 81 ust. 1 Ustawy trzeba mieć zgodę modela na rozpowszechnianie wizerunku. Jednakże rozpowszechniane wizerunku, to nie to samo co „sprzedaż zdjęcia” w rozumieniu Ustawy. Celowo ?sprzedać? jest w cudzysłowie, bo poprawnie możemy mówić albo o sprzedaży autorskich praw majątkowych na poszczególnych polach eksploatacji, albo o udzieleniu licencji do tych praw.

Jeżeli sprzedajesz „takie zdjęcie”, to nie oświadczaj, że masz zgodę na publikację, bo możesz mieć więcej kłopotów, niż zysków. Jeżeli nabyłeś zdjęcie, co do którego nie ma zgody modela na rozpowszechnianie wizerunku (albo nie ma oświadczenia, że taka zgoda jest), to pamiętaj, że przez pojęcie rozpowszechniania rozumie się publiczne udostępnienie za pośrednictwem każdego znanego nam medium.

Zasadnicze pytanie, które ciśnie się na usta to, kto będzie chciał kupić zdjęcie, którego nie będzie można opublikować? To oczywiście jest inna bajka.

30 września 2011 14 komentarzy

Ochrona wizerunku

Deep Throat

przez dar_wro 29 września 2011

dar_wro

Pod Pokerową zagrywką pisze się o „pornografii przemocy”, dlatego z przekory pojawił się taki tytuł wpisu. Oczywiście, że będzie o deep, ale? nie throat, a deep link. Dzisiaj chciałbym wrócić do kwestii użycia deep linku w kontekście prawa do publikacji czyjegoś wizerunku, czy rozpowszechniania zdjęcia. W 2004 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie uznał, że ?zamieszczenie na stronie portalu internetowego tzw. głębokiego linku (deep link) umożliwiającego użytkownikom tego portalu bezpośrednie (tj. z pominięciem struktury nawigacyjnej strony głównej innego portalu) otwarcie rekomendowanej witryny stanowi rozpowszechnianie wizerunku zamieszczonego na tej witrynie? ( I Aca 564/04). Co to oznacza w praktyce? Można powiedzieć nic, bo przecież wyroki sądów (w przypadku prawa kontynentalnego, a nie anglosaskiego lub amerykańskiego) wiążą tylko w danej sprawie. Jest jednak druga strona medalu. Wprawdzie nie obowiązuje w Polsce common law, ale kształtuje się jakaś praktyka orzecznictwa. Jak pamiętacie generalną zasadą jest, że na rozpowszechnianie wizerunku danej osoby trzeba mieć jej zgodę (art. 81 ust. 1 Ustawy). Cytowane powyżej orzeczenie uznaje jednak, że umieszczający na swojej stronie deep link odnoszący się bezpośrednio do zdjęcia czy galerii zdjęć, rozpowszechnia wizerunek danej osoby. Nieważne, że portal, gdzie zamieszczone jest to zdjęcie i do którego prowadzi aktywny link ma taką zgodę, on może publikować, Ty już nie koniecznie. W uzasadnieniu sąd stwierdził, że w przypadku, gdyby nie był to aktywny link, a podanie tylko adresu, to nie naruszałoby to prawa, bo czytelnik nie mógłby bezpośrednio poprzez kliknięcie wejść i zobaczyć zdjęcie, a musiałby osobiście wpisać adres w przeglądarce. Trochę pokrętne, ale to musiały wymyślić niebylejakie głowy, skoro są sędziami sądu apelacyjnego. Według sądu deep link ?nie jest wskazaniem konkretnego adresu internetowego i poinformowaniu o treści znajdującej się pod tym adresem. Sytuacja taka zachodziłaby wtedy, gdyby strona pozwana wskazała (ale bez funkcji połączenia linkowego) adres internetowy witryny, na której znajdowały się galerie zdjęć (www.aaa.pl), czyli tzw. URL (uniform ressource locator), obejmujący oznaczenie serwera X i nazwę dokumentu Y; wówczas dostęp do tej witryny użytkowników portalu strony pozwanej następowałby bez jej udziału; zainteresowany użytkownik wpisywałby wskazany adres w odpowiednie pole swojej przeglądarki internetowej i „otwierałby” dokument zamieszczony pod tym adresem.? Sąd w uzasadnieniu podkreślił również, że zamieszczenie linku do witryny, na której znajdował się wizerunek X, spełniało zatem cechy publicznego udostępnienia tego wizerunku, gdyż powstała sytuacja, w której nieograniczony zbiór użytkowników portalu Y mógł zapoznać się z wizerunkiem powódki. Sytuacja taka podpada pod zakres pojęciowy rozpowszechniania wizerunku, o którym mowa w przepisie art. 81 ust. 1 Ustawy. Z tego wywodu wynika więc, że zamieszczając np. głęboki link na FB do zdjęcia umieszczonego w galerii przyjaciela fotografa, można popaść w kłopoty. Nawet jeżeli przyjaciel na to pozwolił, bo umieścił aplikację pozwalającą dzielić się jego stroną z FB. Nieprzyjemności raczej nie należy się spodziewać ze strony przyjaciela, ale modelka może zacząć tupać nogami. Jeżeli inne sądy podzielą pogląd sądu krakowskiego, to może okazać się, że naruszyłeś jej dobro osobiste, jakim jest wizerunek.

Przywołany na wstępie dzisiejszego wpisu Admin ?zarzucił?, że na F-LEX ostatnio wieje pesymizmem i są same informacje, czego nie wolno fotografowi i co go może czekać złego ze strony aparatu państwowego. To teraz będzie pozytywnie. Przywołane orzeczenie może też służyć ochronie naszych zdjęć przed publikowaniem ich w innych portalach, za pomocą deep link. Przypomnę, że jedną z immanentnych cech majątkowych praw autorskich jest prawo do decydowania o sposobie rozpowszechniania utworu (znowu kłaniają się pola eksploatacyjne). Skoro w uzasadnieniu wyroku sąd krakowski uznał, że deep link jest sposobem rozpowszechniania w rozumieniu art. 6 pkt 3 Ustawy, to należałoby uznać, że osoba zamieszczająca na portalu Y deep link do Twojego zdjęcia umieszczonego na portalu X, rozpowszechnia zdjęcie w sposób bezprawny, nie posiadając ani majątkowych praw autorskich do zdjęcia, ani licencji.

Podsumowanie, czyli z polskiego na nasze 🙂

1. Jeżeli będzie zamieszczał na portalu taki link ?Alex?:
a) i będzie kierował do zdjęcia z wizerunkiem osoby, to w świetle cytowanego orzeczenia naruszamy art. 81 ust. 1 Ustawy poprzez publikację wizerunku osoby [dopisane dzień po publikacji: no chyba, że model release nie zawierało żadnych ograniczeń] ,
b) naruszamy autorskie prawa majątkowe osoby, której one przysługują.

2. Według sądu, żeby nie doszło do naruszenia adres powinien być podany tekstowo, czyli tak: http://flic.kr/p/9bjzbD

PS. W rozpoznawanej sprawie za deep link przyjęto odesłanie elektroniczne do witryny (na której znajdowało się zdjęcie X) umożliwiające natychmiastowe i bezpośrednie otwarcie tej witryny z pominięciem struktury nawigacyjnej strony głównej portalu.

PS2.
?Deep Troath?
Common law

29 września 2011 39 komentarzy

Nowszy post

Starszy post