Ostatni wpis poświęcony był projektowi nowej regulacji w zakresie prawa cytatu. Dzisiaj kilka słów na temat użytku incydentalnego, który z natury jest przeciwieństwem cytatu. Chodzi mianowicie o niezamierzone i incydentalne (przypadkowe) włączenie cudzego utworu do innego materiału. Regulacja w tym zakresie ma znaleźć się w nowym, dodawanym do Ustawy art. 291. Zmiana w tym zakresie, tak samo jak zmiana regulacji w zakresie prawa cytatu, wynika z implementacji przepisów dyrektywy 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001 r. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.
Art. 291. Wolno korzystać z utworu włączonego w sposób niezamierzony do innego materiału?
W przypadku cytatu mamy do czynienia ze świadomym działaniem i umieszczeniem fragmentu lub całego utworu w naszym utworze. Z incydentalnym użytkiem będziemy mieli do czynienia w sytuacji, gdy umieszczony utwór nie ma żadnego znaczenia dla materiału, w którym się znalazł i brak jest celowego związku pomiędzy tym utworem, a powstałym materiałem. Co oznacza w praktyce taka zmiana? Wyjaśnię na przykładzie. Swego czasu jedna z czytelniczek prosiła mnie o pomoc, bo producent pewnego filmu groził procesem tylko z tego powodu, że jej córka zamieszczała swoje filmowe blogi na YT, a w tle słychać było muzykę z jakiegoś tam serialu. Producentowi się to nie spodobało, w związku z czym wezwał do zaprzestania naruszeń jego autorskich praw majątkowych do piosenki, a YT zablokował konto. Tu z pomocą może przyjść przepis prawny zawarty w proponowanym art. 291 Ustawy. Jeżeli do włączenia utworu dochodzi w sposób niezamierzony przez włączającego, a włączony utwór nie ma znaczenia dla materiału, którego stał się przypadkową i nieistotną częścią, to nie będzie miało miejsce naruszenie praw producenta. Z naruszeniem praw producenta będziemy mieli do czynienia w sytuacji, gdy włączenie tego utwory było nieprzypadkowe, a utwór miał ścisły związek z materiałem, do którego został włączony. Jeżeli córka czytelniczki świadomie wykorzystała dany utwór na swoim filmowym blogu, to naruszyła prawa producenta. Obiektywna ocena czy mamy do czynienia z incydentalnym włączeniem będzie sprowadzała się do ustalenia, czy materiał, do którego włączono utwór miałby taki sam sens i wartość, gdyby do przypadkowego włączenia nie doszło.
Na koniec jeszcze fragment z uzasadnieniu do projektu zmian w Ustawie:
?Użytek incydentalny może przykładowo dotyczyć fotografii, obrazów czy rzeźb, które pojawiają się przypadkowo w tle filmu dokumentalnego czy też utworów plastycznych, fotograficznych, a nawet fragmentów utworów muzycznych lub audiowizualnych (np. jeżeli nagranie pochodzi z pokoju, gdzie był włączony telewizor), które są przypadkową częścią filmowanego ujęcia.?
