Delikwent

27

Prawo prasowe zawiera również regulacje interesujące fotografa. Przy okazji pisania o wizerunku wspominałem o art. 13 Prawa prasowego. Piszę o tym dzisiaj, bo właśnie niedawno Sejm uchwalił zmianę ustawy, która ma wpływ na publikację wizerunku niektórych delikwentów. Art. 13 ust. 2 Prawa prasowego zabrania publikować w prasie m.in. wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również wizerunku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę. Na publikację wizerunku świadka, poszkodowanego lub pokrzywdzonego wymagana jest ich zgoda. Odnośnie publikacji wizerunku osoby, przeciwko której toczy się postępowanie przygotowawcze (czyli podejrzanego) lub sądowe (czyli oskarżonego) potrzebna jest zgoda prokuratora lub sądu (art. 13 ust. 3 Prawa prasowego).

I w tym zakresie się nic nie zmieniło. Nadal trzeba będzie uzyskać taką zgodę. Przywołana nowela natomiast odkłada w czasie możliwość skorzystania ze zgody (zarządzenia) prokuratora lub sądu. Obecnie wydane zarządzenie jest niezaskarżalne, tym samym zaraz po jego wydaniu można publikować wizerunek delikwenta. RPO (Rzecznik Praw Obywatelskich) w wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego uznał, że art. 13 ust. 3 Prawa prasowego w zakresie, w jakim nie przewiduje zażalenia do sądu na wydane przez prokuratora zezwolenie na ujawnienie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Wystąpienie to stanowiło podwaliny do przywołanej dzisiaj noweli Prawa prasowego. Nowela daje możliwość zaskarżenia postanowienia (to nie błąd, zamiast zarządzenia będzie wydawane postanowienie) przez zainteresowanego.
Art. 13 ust. 4 Prawa prasowego (czeka na podpis Prezydenta RP).
?Na postanowienie w przedmiocie ujawnienia danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe przysługuje zażalenie. Zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sąd rejonowy, w którego okręgu toczy się postępowanie. Postanowienie wydane w toku postępowania przygotowawczego staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia.? ?Z chwilą uprawomocnienia? czyli kiedy? Albo nie zostało złożone zażalenie na postanowienie (zainteresowany ma na to 7 dni), albo sąd utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.
Prawo konstytucyjne zostaje uszanowane i to jest bardzo ważne, ale… przysporzy to reporterowi lub dziennikarzowi sądowemu więcej pracy. Powstanie konieczność wydzwaniania po sądach w celu uzyskania informacji, czy zaskarżono, a jak tak to kiedy rozpatrzą, albo jak rozpatrzono zażalenie.  Trudno, ale Konstytucja to rzecz święta, a nasze Prawo prasowe trąci jeszcze okresem stanu wojennego ? w końcu uchwalone w 1984 r.
Należy pamiętać, że naruszając art. 13 ust. 2 Prawo prasowego narażamy się na odpowiedzialność:
a) karną ? gdyż może to wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 241 kodeksu karnego,
b) cywilną, gdyż nasz delikwent może domagać się ochrony wizerunku (art. 81 Ustawy w związku z art. 23 kodeksu cywilnego).

Na zakończenie garść orzeczeń w sprawie wizerunku delikwenta:

1. Art. 13 ust. 2 pr. pras. nie oznacza, żeby prasa przez czas trwania postępowań karnych nie mogła zajmować się sprawami i problemami, których te postępowania dotyczą. Zakaz wprowadzony przez art. 13 ust. 2 pr. pras. odnosi się wyłącznie do danych osobowych i wizerunku osób, które w toczącym się postępowaniu karnym występują w różnych rolach procesowych. Zakaz publikowania w prasie danych osobowych i wizerunku oskarżonego w sprawie karnej ma na celu jego ochronę przed stygmatyzacją, w warunkach, gdy do chwili wydania prawomocnego skazującego wyroku chroni go zasada domniemania niewinności. Podanie danych osobowych oskarżonego w środkach masowego przekazu może narazić go na utratę dobrego imienia zanim jeszcze postępowanie karne się zakończy (wyrok Sądu Najwyższego – sygn. akt. I CSK 509/10)
2. Ograniczenie ochrony wizerunku wynikające z art. 81 ust. 2 pkt 1 Ustawy nie uchyla zakazu przewidzianego w art. 13 ust. 2 Prawa prasowego, dotyczącego osób, przeciwko którym toczy się postępowanie karne (wyrok Sądu Najwyższego – sygn. akt IV CSK 232/09).
3. Przewidziany w art. 13 ust. 2 Prawa prasowego zakaz publikacji dotyczy danych osobowych wszystkich osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, bez względu na ich status, a więc także osób publicznych (wyrok Sądu Najwyższego – sygn. akt IV CSK 474/07)
4. W brzmieniu art. 13 ust. 2 Prawa prasowego przez pojęcie wizerunku należy rozumieć wyłącznie podobiznę bez względu na technikę jej wykonania. Przez dane osobowe, o których mowa w tym przepisie, należy natomiast rozumieć wszelkie informacje pozwalające na identyfikację osoby chronionej (wyrok Sądu Najwyższego ? sygn. akt IV CKN 191/01).

PS1. Jak Prezydent podpisze nowelę Prawa prasowego, to dam Wam znać 🙂 .
PS2.
Delikwent to…
PS3.
Art. 241. § 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania przygotowawczego, zanim zostały ujawnione w postępowaniu sądowym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomości z rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.

PS.4 . Nowela prawa prasowego dotycząca art. 13 ust. 4 weszła w życie w październiku 2011 r.