Jak zostać prezydentem, czyli?kariera Nikodema Dyzmy[Uwaga 2019.05.12 0- usunąłem aktywny link, bo ni ema już strony, do której się odwoływał]. Było kiedyś coś takiego w RMF i stanowiło zarzewie konfliktu pomiędzy spadkobiercami aktora a radiem. Cała sprawa jest wprawdzie ciekawa (zainteresowanych odsyłam do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt VI Aca 27/04), jednak my na chwilkę zatrzymajmy się tylko na jednym elemencie. Wracamy do wizerunku. Wiem, wiem wygląda na to, że powtarzam się i non stop wracam do tego tematu. No cóż, temat jest obszerny i dotyczy wielu zagadnień. Dzisiaj będzie o śmierci. No nie do końca o śmierci, a o kwestii wizerunku po śmierci. Jak z pewnością pamiętacie wizerunek zaliczany jest do dóbr osobistych człowieka (art. 23 k.c.). Prawa osobiste są natomiast ściśle związane z danym osobnikiem. Jak osobnik postanawia przejść na drugą stronę, to prawa te wygasają.
No i zaczyna się dyskusja, co z wizerunkiem śp. X-a, czy Y-ka. Oczywiście tam, gdzie była zgoda na publikację wizerunku, to zgoda pozostaje. Gdy mamy zgodę ustawową, też nic się nie zmienia. Natomiast co z tymi wszystkimi zdjęciami gdzie mamy wizerunek pani X, ale zgody nie uzyskaliśmy za życia modelki? Czy spadkobiercy mogą wyrazić zgodę na publikację wizerunku osoby nieżyjącej? A może sąd, ZAIKS, czy inna organizacja? No raczej nie, bo nie ma normy prawnej nadającej komukolwiek takie uprawnienie. Zawodowcy przez duże Z, prawdziwi fachmani przez duże F, którzy zjedli zęby na prawie autorskim, starają się rozwiązać węzeł gordyjski pod nazwą ochrona wizerunku po śmierci. Na razie jednak bez rezultatu. Przywołany na wstępie wyrok zajmował się między innymi tą kwestią. ?Sąd rozpoznając sprawę w zakresie naruszenia dobra osobistego, tj. wizerunku, podniósł, że wizerunek jako wytwór niematerialny wymaga zezwolenia uprawnionego na jego wykorzystanie. Artykuł 83 ustawy zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania wyłącznie ust. 1 art. 78 ustawy, co nie pozwalało zdaniem Sądu, posłużyć się ust. 2 powołanego przepisu w kwestii prawa do wizerunku po śmierci osoby, a zatem prawo do wizerunku gaśnie ze śmiercią danej osoby.? Sąd uznał, że spadkobierca nie może dochodzić w procesie uznania, że zostało naruszone dobro osobiste zmarłego (jego wizerunek). Moim zdaniem problem jest i to spory. Prawa osobiste wygasają, ale czy to oznacza, że po śmierci modela mogę sobie publikować zdjęcia (co do których nie uzyskałem zgody na publikację) niczym się nie przejmując? Osobiście uważam, że nie. Ale jak dochodzić praw osoby nieżyjącej? W przywołanej sprawie sąd odmówił spadkobierczyni prawa do ochrony dobra osobistego zmarłego. Ktoś powie, no przecież jest jeszcze ?kult pamięci?. Nie każdą ?nielegalna publikację? da się zaskarżyć powołując na moje dobro osobiste, polegające na kulcie pamięci zmarłej najbliższej mi osoby. Moim zdaniem pat prawny. Kompletnie nie mam pomysłu na dobre rozwiązanie. Trudno żebym miał, jak Z i F też nie mają 🙂 .
Jest jedna pozytywna wiadomość. Śmierć modela nie oznacza, że udzielona zgoda wygasa.
PS1. Jest jeden wyjątek dotyczący ochrony pośmiertnej wizerunku. Ustawa o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina stanowi, że nazwisko Fryderyka Chopina i jego wizerunek są chronione odpowiednio na zasadach dotyczących dóbr osobistych. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego jest w szczególności uprawniony do dochodzenia ochrony dóbr w wypadku korzystania z nich w sposób przynoszący ujmę.
PS2. Garść paragrafów
Art. 78. 1. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
2. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmierci z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego może wystąpić małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa.
3. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, osoby wymienione w ust. 2 są uprawnione w tej samej kolejności do wykonywania autorskich praw osobistych zmarłego twórcy.
4. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, z powództwem, o którym mowa w ust. 2, może również wystąpić stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.
Art. 83. Do roszczeń w przypadku rozpowszechniania wizerunku osoby na nim przedstawionej oraz rozpowszechniania korespondencji bez wymaganego zezwolenia osoby, do której została skierowana, stosuje się odpowiednio przepis art. 78 ust. 1; roszczeń tych nie można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci tych osób.
