Impreza integracyjna

48

Szef kazał Ci wziąć z sobą aparat fotograficzny i zrobić kilka zdjęć na Wyjeździe integracyjnym. Komu będą przysługiwać prawa do zdjęć? Szefowi, firmie która Cię zatrudnia, a może Tobie (w końcu to Twój aparat fotograficzny, a nie szefa). Na wstępie ustalmy jedną podstawową zasadę. Własność sprzętu nie ma wpływu na to, kto jest autorem zdjęcia, jak również na to, komu przysługują autorskie prawa  majątkowe do zdjęcia. Wszystko zależy od tego, na jakim jesteś zatrudniony stanowisku i co należy do Twoich obowiązków pracowniczych, jak również od tego, co masz napisane w umowie o pracę. Jeżeli umowa nie reguluje tych kwestii, to zastosowanie będą miały przepisy zawarte w art. 12 Ustawy.

?Art. 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.?

W jakiej sytuacji zachodzą przesłanki nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych zgodnie z art. 12?

• Musisz być pracownikiem, tzn. łączy Cię z pracodawcą stosunek pracy w rozumieniu art. 22 § 1 kodeksu pracy (żadne tam zlecenie, umowa o dzieło czy umowa firma-firma).
• Zdjęcie musi być zrobione (powstaje utwór) w związku z wykonywaniem przez Ciebie obowiązków pracowniczych. Obowiązki takie mogą wynikać wprost z treści samej umowy, z zajmowanego stanowiska, jak również z polecenia służbowego, ale pod warunkiem, że polecenie służbowe nie wykracza poza zakres Twoich obowiązków.

Z chwilą przyjęcia pracodawca nabywa majątkowe prawa autorskie do zdjęcia. Co to jest to przyjęcie? Oświadczenie pracodawcy, że przyjmuje utwór. Nie musi to być jakaś specjalna czynność, gdyż może to wynikać ze specyfikacji i organizacji pracy. Może to odbywać się w sposób dorozumiały (przez fakty konkludentne). Poza tym w sytuacjach niejednoznacznych wyjątkowo pomaga nam ustawodawca.  ?Art. 13. Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.?

W jakim zakresie pracodawca nabywa prawa, czyli odnośnie jakich pól eksploatacji? Odpowiedzi znowu trzeba szukać w umowie o pracę, charakterystyce zajmowanego przez Ciebie stanowiska oraz samym charakterze pracodawcy.  Jeżeli jesteś fotoreporterem w spółce, który jest wydawcą poczytnego dziennika, ale również wydawcą prasy internetowej, to z pewnością na tych polach Twój pracodawca nabędzie autorskie prawa majątkowe. Czy nabywa na podstawie art. 12 prawa do obrotu tymi zdjęciami. Rzecz dyskusyjna. Jeżeli w momencie zatrudniania Ciebie prowadził agencję foto to tak, jeżeli zrobił to już w trakcie zatrudnienia, to niekoniecznie.  Te dywagacje są trochę sztuka dla sztuki, bo żaden poważny wydawca nie pozwoli sobie na nieuregulowaniu tych kwestii w umowie o pracę. Dziesięć lat temu jeszcze się to zdarzało, ale nie dzisiaj (Przyznam się, że znam jeden kolorowy magazyn, gdzie wydawca nie zadbał o prawa autorskie do dostarczanych mu zdjęć przez? freelancerów  ? obecny wydawca tytułu się tylko z tego cieszy). Jeżeli jesteś zatrudniony w charakterze analityka finansowego, a robisz na prośbę szefa zdjęcia na imprezie integracyjnej, to wszelkie prawa do zdjęć należą się Tobie. Czy postawisz się Szefowi, to już jest inna bajka i F-LEX nie bierze za to odpowiedzialności. 🙂

Jeżeli z treści umowy lub z jej charakteru wynika, że Twoje zdjęcie powinno być przez pracodawcę rozpowszechniane (zajrzyj do wczorajszego wpisu, tam jest napisane co to znaczy rozpowszechniać utwór), to możesz go do tego ?przymusić?. ?Art.12.2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.?

Na koniec garść wyimków z orzecznictwa sądowego.

• ?O ile nic innego nie wynika z ustawy lub umowy (o pracę albo umowy cywilnoprawnej), pracodawca staje się właścicielem autorskich praw majątkowych pracownika – twórcy, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Rozwiązanie umowy o pracę nie skutkuje utratą przez pracodawcę praw majątkowych do zdjęć stworzonych przez pracownika w ramach stosunku pracy? (Sąd Apelacyjny w Warszawie, sygn. akt I Aca 116/07).

• ?Jako dopuszczalne w umowach o pracę uznać trzeba postanowienia przewidujące, iż w trakcie trwania stosunku pracy autorskie prawa majątkowe do wszystkich utworów pracownika lub wszystkich utworów określonego rodzaju przechodzą na rzecz pracodawcy? (Sąd Apelacyjny w Poznaniu, sygn. akt I Aca 87/08).

• ?Jeżeli wykonywanie obowiązków ze stosunku pracy ma polegać na działalności twórczej pracownika, od woli stron zależy do kogo należeć będą autorskie prawa majątkowe. Nieokreślenie w umowie o pracę własności tych praw powoduje, że w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, autorskie prawa majątkowe do tych utworów nabywa pracodawca z chwilą ich przyjęcia? (Wyrok Sądu Najwyższego, sygn. akt. I PKN 196/98)

PS.
Przywołany przepis dotyczy różnego rodzaju utworów, nie tylko fotografii. Jak zwykle są wyjątki od zasady. Art. 12 Ustawy nie ma wprost zastosowania do utworów naukowych i do programów komputerowych. W tym zakresie istnieje osobna regulacja w art. 14 i 74 Ustawy.