Dawno, dawno temu, czyli w połowie XX wieku, Sąd Najwyższy uznał (sygn. akt II CR 688/60), że każde z powiększeń jest pracą oryginalną i wymaga indywidualnego opracowania, a każde z tego rodzaju zdjęć wymaga użycia najmniej jednej godziny czasu pracy, ponieważ każde powiększenie musi być indywidualnie opracowywane. Co to oznaczało w praktyce? Uzasadnienie było bardzo krótkie i lakoniczne. Można jednak wnioskować, że Sąd Najwyższy uznał, że każda z odbitek może być oddzielnym utworem, który może podlegać osobnej ochronie prawnej. Dlaczego w erze fotografii cyfrowej przywołuję orzeczenie sądowe z czasów ery fotografii analogowej? Od strony prawnej wywołanie cyfrowe nie różni się niczym od wywołania analogowego, dlatego też orzeczenie z 1961 r. pozostaje nadal aktualne.
Na F-LEX pisałem już o odpowiedzialności karnej w związku z naruszaniem autorskich praw majątkowych. Warto przypomnieć, że ?ściąganie utworów? z sieci niekoniecznie musi być przestępstwem. W zasadzie trzeba pokusić się o stwierdzenie, że ?ściąganie utworów? z sieci nie stanowi przestępstwa, pod warunkiem, że nie jest to utwór w postaci programu komputerowego. Zgodnie z przepisami art. 77 Ustawy do utworów komputerowych nie mają zastosowanie m.in. przepisy o dozwolonym użytku. Są oczywiście sytuacje, w których ściąganie utworów może spowodować zainteresowanie organów ścigania.
Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przyczynkiem do wpisu jest wizerunek Chrystus z Rio w koszulce piłkarskiej reprezentacji Włoch. Brazylijski episkopat będzie się domagał odszkodowania za nielegalne wykorzystanie wizerunku Chrystusa Odkupiciela.
My mamy własny pomnik Chrystusa Króla w Świebodzinie, więc możemy pospekulować, co by było, gdyby taka sytuacja dotyczyła polskiego pomnika. Na marginesie można złośliwie stwierdzić, że mając na uwadze kondycję naszej piłki nożnej powinien on raczej mieć plakat z napisem ?Nic się nie stało!?, niż koszulkę reprezentacji. Dla potrzeb rozważań o prawie autorskim niech założy jednak koszulkę reprezentacji. Pomnik w Świebodzinie jest utworem w rozumieniu Ustawy, czy można zatem byłoby go ?bezkarnie ubrać do reklamówki? w trakcie post produkcji na stole montażowym lub w Photoshopie?
Usterki zdarzają się wszystkim i wszędzie. Nikogo nie dziwi cieknący kran, skrzypiące drzwi czy krzywo osadzone okno. Czy zatem usterka może dotyczyć również utworu, w tym utworu fotograficznego? Kwestia usterki w przypadku utworu to dosyć skomplikowana sprawa. Pewne ogólne wskazówki daje nam Sąd Apelacyjny w Warszawie (sygn. akt VI ACa 372/05), który stwierdził, że o usterce utworu można mówić wówczas, gdy nie spełnia on warunków określonych umową lub wynikających z przeznaczenia utworu, czy też z zapewnień autora. Nie chciałbym w tym miejscu podejmować się próby określenia konkretnych kryteriów pozwalających uznać, że dane zdjęcie ma usterkę. Można jednak pokusić się o wskazanie pewnych usterek, które powinny być dla wszystkich oczywiste np. zaszumienie zdjęcia, zły balans bieli czy brak ostrości. Próby wskazania dalszych usterek fotograficznych pozostawiam jednak zaprzyjaźnionemu blogowi, czyli ?Szturchańcowi fotograficznemu?.
UMOWA O DZIEŁO
zawarta w dniu ???????. w ??????.. pomiędzy:
???????????????????
zwaną dalej ?Zamawiającym?
a
Panią / Panem ????????????????????????? zamieszkałą/łym ???..?? ?..???????????????????????????.., imiona
zwaną/ym dalej ? Wykonawcą?,
o następującej treści:
§ 1
1. Zamawiający zamawia, a Wykonawca zobowiązuje się do wykonania dzieła w postaci: ??????…???????????????????????????
2. Dzieło opisane w ust. 1 jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
§ 2
1. Wykonawca zobowiązany jest do wykonania i dostarczenia dzieła w terminie do dnia ??.??????
2. Miejscem dostarczenia dzieła jest ???????……………………..
§ 3
1. Z tytułu wykonania dzieła Zamawiający zapłaci Wykonawcy kwotę ??????złotych brutto(słownie: ??????.. ).
2. Wynagrodzenie płatne jest po stwierdzeniu prawidłowego i terminowego wykonania dzieła przez Zamawiającego.
3. W przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła przez Wykonawcę, Zamawiający ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty.
4. Wynagrodzenie jest płatne w terminie do ???????.. na podstawie prawidłowo wystawionego przez Wykonawcę rachunku.
§ 4
Strony ustalają następujące dodatkowe postanowienia Umowy ?????????????…………………………………………
§ 5
1. Z chwilą przyjęcia dzieła przez Zamawiającego, Wykonawca przenosi na rzecz Zamawiającego przysługujące mu autorskie prawa majątkowe do tego dzieła (utworu).
2. Strony ustalają, że przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje na następujących polach eksploatacji (przykładowe):
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
c) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt b – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
3. Zamawiający może bez uprzedniej zgody Wykonawcy przenieść nabyte według powyższych zasad autorskie prawa majątkowe na osoby trzecie lub udzielić na nie licencji.
4. W wypadku wykonywania dzieła przez Wykonawcę przy pomocy osób trzecich, Wykonawca zapewni przeniesienie na Zamawiającego autorskich praw majątkowych do wykonanych utworów w zakresie określonym w ust. 3.
5. Wykonawca oświadcza i zapewnia Zamawiającego, iż:
a) przysługują mu pełne prawa autorskie do dostarczonych utworów,
b) jest uprawniony do rozporządzania utworami,
c) dostarczone utwory nie naruszą praw osób trzecich ani nie będą obciążone wadami prawnymi.
6. Wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność z tytułu ważności i prawdziwości oświadczeń, o których mowa w ust.5.
7. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 3 ust. 1 obejmuje wynagrodzenie za wykonanie dzieła i przeniesienie autorskich praw majątkowych, na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w Umowie.
§ 6
Wykonawca może powierzyć wykonanie dzieła osobie trzeciej wyłącznie za pisemną zgodą Zamawiającego. Za działania i zaniechania osób, przy pomocy których Wykonawca wykonuje dzieło, odpowiada on jak za własne.
§ 7
Wykonawca wykonuje dzieło w sposób samodzielny, z należytą starannością i według swojej najlepszej wiedzy fachowej.
§ 8
Za niewykonanie lub nienależyte wykonanie dzieła Wykonawca odpowiada na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, w tym zobowiązuje się wobec Zamawiającego do pokrycia wszelkich szkód wynikających z niewykonania dzieła.
§ 9
Wszelkie zmiany i uzupełnienia niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
§ 10
Sprawy nieuregulowane niniejszą umową regulują przepisy Kodeksu cywilnego.
§ 11
Spory mogące wyniknąć na tle niniejszej umowy strony poddają rozstrzygnięciu przez sąd miejscowo właściwy wg miejsca zawarcia niniejszej umowy.
§ 12
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednej dla każdej ze Stron.
ZAMAWIAJĄCY WYKONAWCA
Przygoda z F-LEXem zaczęła się właśnie od wpisu na temat latania ze sprzętem. Wszystko zaczęło się od ? Rzecz o lataniu, czyli o bagażu i kontroli na lotniskach?. Zbliżają się wakacje, więc i więcej osób będzie podróżowało samolotem. Część z nich zapewne będzie chciała zabrać ze sobą swój ulubiony sprzęt fotograficzny. W zeszłym roku przygotowałem w ?Rzecz o lataniu 2? ściągę na temat wymiarów bagażu podręcznego w poszczególnych popularnych liniach. Warto więc tam zajrzeć w przypadku planowanej podróży samolotem. Sądzę, że wiedza ta z pewnością przyda się nie tylko planującym podróż, ale może być bardzo przydatna już na etapie kupna plecaka, czy torby fotograficznej. Są linie lotnicze, które w bardzo restrykcyjny sposób sprawdzają wymiar bagażu podręcznego. Wcale nie interesuje ich waga, a właśnie wymiary, dlatego warto mieć rozeznanie w tym jakże wydawałoby się mało fotograficznym temacie. Pod tym względem idealny jest plecak Shape Shifter firmy ThinkTank, który spełnia nawet ?najwęższe? wymagania Ryanaira. Linia ta zaprasza bowiem na pokład bagaż o wymiarach nie większych niż 55 x 40 x 20 cm. Zapakowany po brzegi ShapeShifter je spełnia, gdyż ma wtedy tylko 51 x 32 x 18 cm. Co ważne spokojnie mieści 2 duże lustrzanki i 3 obiektywy lub jedną lustrzane i 5 obiektywów oraz sporo szpargałów fotograficznych. Plecak ten ma jednak jeden mankament, a może nawet i dwa mankamenty. Pierwszy to taki, że body przewozi się bez obiektywu (nie każdy to lubi, aparat nie jest bowiem gotowy do strzału w każdej chwili), a drugi to cena, która mała nie jest. W każdym razie plecak można by rzec idealny do latania, a co ważne wszystkimi liniami, także tanimi (no może poza WizzAir).
PS. Mała ściąga.
- Lufthansa ? 55 x 40 x 23 cm
- PLL LOT ? 55 x 40 x 23 cm
- SAS ? 55 x 40 x 23 cm
- AirFrance ? 55 x 35 x 25 cm
- KLM ? 55 x 35 x 25 cm
- British Airways ? 56 x 45 x 25 cm
- Ryanair ? 55 x 40 x 20 cm
- Wizzair ? są dwie wersje bezpłatna 42 x 32 x 25 cm i płatna 56 x 45 x 25
Prawo cytatu jest dla wielu wytrychem usprawiedliwiającym niezgodne z prawem wykorzystanie cudzej własności intelektualnej. Dla wielu jest ono, jak słynny paragraf 22 z książki Josepha Hellera o tym samym tytule. Przedsiębiorcy, politycy, producenci różnej maści uwielbiają art. 29 Ustawy, niewielu jednak go rozumie poprawnie. Wiele osób interpretuje ten przepis tak, jak im wygodnie. Fragment piosenki T.Love po raz kolejny ?pada ofiarą? prawa cytatu. I po raz kolejny wykorzystano ich twórczość w celach politycznych. Na blogu przyglądałem się już kwestiom związanym z prawem cytatu. Zajrzyjcie np. do tekstu ?Wróg publiczny?, gdzie omawiałem kwestie cytatu w fotografii. Wróćmy do politycznego spotu. Rzecznik prasowy, a także sama kandydatka w kolejnym spocie, odwołuje się do prawa cytatu. Jeżeli prawo cytatu, to oczywiście art. 29 Ustawy.
Art. 29. 1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
2. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach.
21. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 21, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Definicja majątkowego prawa autorskiego określa uprawnienie twórcy do korzystania z utworu jako wyłączne, skuteczne względem wszystkich prawo do decydowania o każdej formie korzystania z niego oraz do wynagrodzenia za to korzystanie, zastrzegając że odnośnie niektórych form korzystania może być on pozbawiony, w przypadkach ustawą przewidzianych, możliwości zakazania innym podmiotom korzystania z rozpowszechnionego utworu. W takich sytuacjach powinien otrzymywać wynagrodzenie, chyba że ustawa pozbawi go tego prawa. Treść majątkowego prawa autorskiego w odniesieniu do uprawnień twórcy i możliwości ograniczenia go jedynie ustawą odwołuje się do prawa własności uregulowanego w kodeksie cywilnym. Ogólną zatem zasadą jest, że twórca ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (rozpowszechnianie go), chyba że wyłączyła go ustawa (z uzasadnienia wyroku Sąd Apelacyjny w Katowicach – sygn. akt I ACa 129/12).
A teraz przetłumaczmy to z polskiego na nasze i przenieśmy na ?grunt fotograficzny?:
Krótka powtórka z definicji ?utworu?. Utworem, będącym przedmiotem prawa autorskiego, jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 ust. 1 Ustawy). Z pomocą zrozumienia pojęcia ?twórczości? i ?indywidualności? stara się przyjść Sąd Najwyższy.
?Charakter „twórczości” i „indywidualności” mającego podlegać ochronie prawa autorskiego przedmiotu można oprzeć na argumentacji odnoszącej się do strony podmiotowej stosunku łączącego twórcę z jego dziełem („piętno osobiste”, „znamiona osobowości”), albo na aspektach przedmiotowych, tj. odnoszących się do samego wytworu ludzkiego umysłu. W razie zastosowania drugiego testu, który trzeba uznać w świetle poglądów doktryny za lepiej uzasadniony, przyjmuje się, że rezultat wysiłku intelektualnego nie może być rutynowy, standardowy i typowy. Nie może natomiast być uznany za utwór i objęty ochroną prawa autorskiego taki przejaw ludzkiej aktywności umysłowej, któremu brak cech dostatecznie indywidualizujących, tj. odróżniających go od innych wytworów podobnego rodzaju i przeznaczenia.? Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2006 r. (III CSK 40/05)
Wykorzystanie drukarki 3D może rodzić problemy natury prawnej. Detal, który miałby zostać wytworzony za pomocą takiej drukarki, może podlegać ochronie na podstawie różnych przepisów prawa. Na to, czy dany detal może być odtworzony ma nie tylko wpływ zakres ochrony prawnej, ale również kwestia kto i w jakim celu dokonuje tego wytworzenia.
W wielu przypadkach dany detal może podlegać ochronie przewidzianej w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 ust.2 pkt 5 utworem są utwory wzornictwa przemysłowego. Wykorzystanie jakiegokolwiek utworu w rozumieniu przepisów powyższej ustawy wymaga posiadanie stosownego uprawnienia w postaci autorskich praw majątkowych na konkretnych polach eksploatacyjnych lub co najmniej praw licencyjnych. W zakresie dozwolonego użytku ustawa dopuszcza do korzystania z licencji ustawowej zgodnie z warunkami określonymi w art. 23 ust. 1. Przepis ten daje uprawnienie do nieodpłatnego korzystania (bez zezwolenia twórcy) z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Nie upoważnia on jednak do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.