Kategoria

Ochrona praw autorskich

Free of charge

przez dar_wro 6 maja 2012

Wpis uaktualniony: 7.05.2012

W Polsce zgodnie z prawem każdy utwór w rozumieniu Ustawy jest chroniony od chwili jego ustalenia (art. 1 ust. 3). W przypadku zdjęcia to w zasadzie chwila naciśnięcia przycisku migawki. Z tą też chwilą utwór zaczyna podlegać ochronie prawnej. Każde więc zachowanie osób trzecich (innych niż Ty twórca), niezgodne z Twoją wolą lub wykraczające poza ustawowe zezwolenia będzie mogło być surowo karane ;-). W USA jest tak samo, a w zasadzie prawie tak samo. Zdjęcie, jako utwór też zaczyna być chronione od chwili jego powstania, jest jedno małe ?ale?. To ?ale? nazywa się Urząd Ochrony Praw Autorskich. Zdjęcie jako utwór jest chronione od chwili powstania, jednak jeżeli będziesz chciał wystąpić na drogę prawną (czytaj iść do sądu), to najpierw będziesz musiał swoje zdjęcie zarejestrować w Urzędzie Ochrony Praw Autorskich. W zasadzie zarejestrować można w każdym czasie, jednak jeżeli zrobi się to po upływie 3 miesięcy od naruszenia prawa, to nie można liczyć na zwrot kosztów sądowych, jakie zostaną poniesione w związku z procesem, jak również nie dostaniesz zwrotu kosztów prawnika (uwaga: zerknij do PS). Jak widać przymusu rejestracji nie ma, ale jeśli będziesz chciał bronić swoich praw w sądzie, to i tak zmuszony jesteś zarejestrować utwór w Urzędzie. Ponadto okazuje się, że w przypadku zdjęć ?zarejestrowanych? przed naruszeniem odszkodowania są wyższe, niż w sytuacji późniejszej rejestracji (przynajmniej tak sugeruje Kenneth Kobr? w ?Fotografii prasowej?). Wygląda na to, że w zasadzie, aby bronić swoich praw autorskich trzeba je jednak zarejestrować. Mamy do czynienia więc z pewnym przymusem, swoistego rodzaju ?opłatą za ochronę?. Smaczek polega na tym, że jak podaje Photo District News urząd chce podnieść znacznie ceny rejestracji praw autorskich (jak widać urzędnicy wszędzie lubią być karmieni przez obywateli). W sumie to nie nasz kłopot, ale ciekawostka warta poświęcenia kilku linijek na F-LEX. Ściągę na temat copyright w USA możesz znaleźć TUTAJ.

U nas wyjątkowo jest normalniej i Państwo nie ściąga dodatkowego haraczu za ochronę praw autorskich twórców. Jeżeli Twoje majątkowe lub osobiste prawa autorskie są naruszone, to przysługuje Ci prawo ich obrony, bez konieczności wcześniejszej ?legalizacji? chronionego utworu. Jeżeli okaże się, że miałeś rację w sporze, to otrzymasz zarówno zwrot kosztów sądowych, jak i zwrot kosztów adwokackich.

PS. Niestety zawierzyłem tekstowi zawartemu w książce Kennetha Kobr?. Małe sprostowanie. Źródła oficjalne na stronie Urzędu Ochrony Praw Autorskich US podają, że koszty sądowe i adwokackie zasądzane są wtedy, gdy utwór został zarejestrowany w urzędzie w ciągu 3 miesięcy od jego publikacji lub przed naruszeniem.

If registration is made within three months after publication of the work or prior to an infringement of the work, statutory damages and attorney?s fees will be available to the copyright owner in court actions. Otherwise, only an award of actual damages and profits is available to the copyright owner.

6 maja 2012 3 komentarze

Ochrona praw autorskich

Iloczyn, czyli matematyką w naruszyciela

przez dar_wro 19 kwietnia 2012

dar_wro

Update – 02.07.2015. Zajrzyjcie do wpisu „Niezgodność z Konstytucją”. W dniu 23 czerwca 2015 r. Trybunał Konstytucyjny uznał przepis art. 79 ust. 1 pkt 3 b Ustawy za niezgodny z Konstytucją.

* * *

PetaPixel donosi o procesie za naruszenie licencji i bezprawnie wykorzystywanie zdjęć, w którym fotograf żąda bagatela 250 milionów USD odszkodowania. Z informacji wynika, że umowa licencyjna była zawarta na okres sześciu miesięcy i dokładnie określała w jakim zakresie licencjobiorca może wykorzystywać zdjęcia. Ponoć firma używała zdjęć kilka lat i to także na innych polach, niż wynikało to z umowy. Ciekawostką jest to, że pozwana firma próbowała przekonać sąd do odrzucenia pozwu argumentując, że nabyła prawa do zdjęć gdyż? dokonała w nich zmian (m.in. zmieniła odcień barwy skóry modeli i dodała efekty graficzne). Ciekawa koncepcja ?przejęcia praw do zdjęcia?. Sąd nie dał się jednak nabrać na powstanie utworu zależnego i sprawa będzie się toczyć normalnym rytmem. Jak podaje Petapixel sprawa zwykła, jakich wiele, jedynym rodzynkiem powodującym zainteresowanie jest jednak żądana kwota odszkodowania.

Jak zwykle postaram się przełożyć tę sprawę na nasze polskie podwórko. Czego mógłby domagać się polski fotograf, w polskim sądzie? Katalog żądań w związku z naruszeniem majątkowych praw autorskich zawarty jest w art. 79 Ustawy. Zajmijmy się jednak nie satysfakcją fotografa(żądanie zaniechania naruszania lub usunięcia skutków naruszenia), a naprawieniem szkody materialnej, czyli mowa będzie o pieniądzu.

Art. 79. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.

W przypadku żądania odszkodowania na zasadach ogólnych pewnie nie obejdzie się bez wizyty u prawnika. Trzeba bowiem wykazać szkodę, zawinione działanie naruszającego i związek przyczynowy pomiędzy szkodą a tymże działaniem. Samemu pewnie też nie dasz sobie rady, gdy będziesz chciał dochodzić wydania uzyskanych przez naruszającego korzyści.

Nie powinno być natomiast trudności z żądaniem odszkodowania w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 b Ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że ?wynagrodzenie stosowne w rozumieniu art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.), to takie wynagrodzenie, jakie otrzymałby autor (autor opracowania zależnego), gdyby osoba, która naruszyła jego prawa majątkowe, zawarła z nim umowę o korzystanie z utworu w zakresie dokonanego naruszenia sygn. akt II CK 90/03)?. Skoro za półroczną licencję otrzymałem wynagrodzenie w wysokości dajmy na to 10.000 PLN. To za kolejne 3 lata powinienem dostać co najmniej 6 x 10.000,00 PLN to jest 60 tyś. Licencjobiorca wiedział, że skończyła mu się licencja, a mimo to nadal korzystał ze zdjęć, to zapewne mamy do czynienia z zawinionym jego działaniem. Ustawa w takiej sytuacji pozwala żądać trzykrotność normalnego wynagrodzenia. Tym samym nasze żądanie urasta do kwoty 180.000,00 PLN. W ten sposób ustaliliśmy wysokość żądania.

Zaraz, zaraz ale to nie jest byłoby całe żądanie w przypadku opisanym w Petapixel. Powyższa wyliczanka matematyczna dotyczy tego obszaru, jaki wynikał z umowy licencji. Jeżeli zdjęcia były używane także w innym zakresie, to za ?ten inny obszar? też należy się odszkodowanie. Można zastosować ten sam mechanizm obliczania ?razy trzy? co powyżej. Jest jednak jeden mały szkopuł. Musimy wycenić ?ten dodatkowy? obszar. Tym razem nie mamy do czego się odwołać (powyżej odwoływaliśmy się do wynagrodzenia z umowy). Możemy oczywiście wycenić go poprzez odwołanie do wyceny z umowy, ale pewnie bez biegłego się nie obędzie w tym zakresie.

Zapewne w dochodzonej sądownie kwocie może znaleźć się również wartość uzyskanych przez naruszyciela korzyści. Problem zwrotu korzyści jest jednak na tyle skomplikowany, że nie wiem, czy w ogóle nadaje się jako temat na F-LEX. Zobaczymy 🙂

Czy będzie jakiś morał z dzisiejszego wpisu? Będzie ;-). Warto spisać umowę licencyjną, warto zadbać również o to, żeby dokładnie w niej były opisane zasady, na jakich jest ona udzielana, jak również wskazać wynagrodzenie za jej udzielenie. Jeżeli nie przyda się ona przeciwko licencjobiorcy, to może stanowić przyczynek do wyceny Twoich autorskich praw majątkowych w innych sporach.

19 kwietnia 2012 9 komentarzy

Statystyka

przez dar_wro 16 kwietnia 2012

dar_wro

Często zdarza mi się na F-LEX psioczyć na wydawców, ale staram się za każdym razem być obiektywny. Dlatego też musiałem popełnić dzisiejszy wpis w ich obronie.

Na stronie fotoprawo.pl można znaleźć statystyki dotyczące zamieszczania przez poszczególnych wydawców informacji o autorze publikowanego zdjęcia. W ramach wstępu napisano, że ?podpisywanie zdjęć imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem ich autorów to dobry obyczaj świadczący o poszanowaniu praw autorskich?. U czytelnika może w związku z tym pojawić się, ba wręcz narzucić myśl, że Ci wydawcy, którzy nie podpisują publikowanych zdjęć, nie szanują praw autorskich. Zapewne intencje autora statystyk są szczere, ale moim zdaniem taka statystyka nie świadczy o naruszaniu przez wydawców autorskich praw osobistych. Skąd takie przekonanie? Osoba przygotowująca statystykę zapewne nie wie, jakie są ustalenia pomiędzy autorem a wydawcą lub autorem a podmiotem sprzedającym, bądź udostępniającym zdjęcia do publikacji. Przypomnę, że osobiste prawo autorskie jest ściśle związane z autorem utworu (fotografii). To autor decyduje, czy zdjęcie oznaczyć swoim imieniem i nazwiskiem, bądź pseudonimem. Ten sam autor ma również możliwość podjąć decyzję o publikacji zdjęcia anonimowo.

Art. 16. pkt 2. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo.

Więcej na ten temat znajdziecie w ?(c) dar_wro?. Z racji tego, że przywołany wpis z F-LEXa jest dosyć ? świeży?, to nie ma sensu powielać go i na nowo przedstawiać wszystkie wskazane tam argumenty. Jak podaje fotoprawo.pl ?Celem poniższych statystyk jest wskazanie jaki procent zdjęć jest podpisanych w poszczególnych tytułach.? U mnie wciąż rodzi się pytanie: Czemu to ma służyć i co udowodnić? W odsetku zdjęć niepodpisanych będą zapewne znajdowały się zdjęcia, których autorzy:

a)      zgodzili się na publikacje anonimowo lub
b)      zgodzili się na nieumieszczanie informacji o autorze,
c)       nie wiedzą o publikacji (czyli naruszono co najmniej ich autorskie prawa osobiste).

Jaki jest procentowy udział tych poszczególnych ?grup? w puli zdjęć niepodpisanych? Zapewne się tego nie dowiemy, bo autorzy przedstawionych statystyk takiej wiedzy prawdopodobnie (tu zachodzi prawdopodobieństwo graniczące z pewnością) nie posiadają. Zatem gwoli sprostowania. Nie każde zdjęcie opublikowane przez wydawcę bez wskazania jego autora jest niezgodne z prawem i nie świadczy o braku poszanowania praw autorskich. Co więcej, niepodpisanie zdjęcia, w sytuacji gdy autor sobie tak zażyczył, jest przejawem poszanowania jego prawa.

Jak dla mnie przywołana na wstępie statystyka jest więc trochę sztuką dla sztuki. Zresztą jak każda statystyka. Skoro ?statystycznie co drugi Polak bije żonę?, a ja swojej nie biję, to Ty Drogi Czytelniku ???????. 😉 No właśnie. Tak samo jest z tymi wykresami na fotoprawo.pl. 🙂

16 kwietnia 2012 5 komentarzy

Ochrona praw autorskich Zgoda na publikację

Czarna lista

przez dar_wro 10 lutego 2012

dar_wro

Zdjęcia umieszczane w Internecie są łakomym kąskiem nie tylko u nas. Okazuje się, że The Daily Telegraph (wersja on-line) też potrafi buchnąć zdjęcie. Ciekawe jest tłumaczenie wydawcy, rodem z przedszkola. Tym razem przedszkola pod rządami Jej Królewskiej Mości. Wydawca m.in. tłumaczy się, że ze względu na charakter branży, szybkie tempo zmieniających się nowych informacji, nie jest możliwe zawsze uzyskanie stosownej zgody oraz zabezpieczenie majątkowych praw autorskich przed publikacją. Jak widać w UK mamy do czynienia również ze swoistą odmianą Kultury Web 2.0. W swoich wyjaśnieniach wydawca brnie dalej i tłumaczy, że branża prasowa stoi na stanowisku, że jeżeli zdjęcie ma wartość artystyczną i nie ma się do czynienia z prawem wyłącznym (ciekawe jak to sprawdzają?), to żaden rozsądny właściciel autorskich majątkowych praw nie będzie sprzeciwiał się ich ponownej publikacji w zamian za rozsądną opłatę licencyjną. I oto w ten sposób branża brytyjska stała się prekursorem domniemania udzielenia licencji, oczywiście na zasadzie Kultury Web 2.0, bo z prawem to nie ma nic wspólnego. W dalszej części przedstawiciel wydawcy wyjaśnia, że jeżeli odrzucić jego punkt widzenia, to jedyną alternatywą dla takiego stanowiska jest niepublikowanie zdjęć w ogóle, albo korzystanie jedynie z komercyjnych zbiorów. Te jednak jego zdaniem nie zawierają odpowiedniej liczby zdjęć, pozwalającej zaspokoić wszystkie potrzeby wydawców. To teraz ja się pytam, gdzie są wszyscy ci, którzy narzekają że branża foto ma się źle? Brać się za robienie zdjęć i wrzucać na komercyjne stocki, wydawcy brytyjscy są w potrzebie!!! 😉

Oczywiście to nie koniec popisów wydawcy TDT. Świadom naruszenia praw autorskich zaproponował fotografowi zapłatę 400 funtów. Jak podaje British Journal of Photography, wydawca zagroził jednak autorowi zdjęcia, że jeżeli ten podejmie sądowe kroki prawne w celu ochrony swoich praw, to ten wciągnie go na czarną listę. Nie dość, że złodziej, to jeszcze z tupetem. Bo jakże inaczej można ocenić tłumaczenie, że w sumie to jest wina fotografa, bo na blogu, z którego ściągnięto zdjęcie nie ma żadnego kontaktu. W związku z tym brakiem wydawca uznał, że fotografowi należy się zwykła stawka, a nie wielokrotność tejże, jaka by przysługiwała w przypadku naruszenia prawa. Ergo, winnym wszystkiego jest fotograf, bo nie uznał wymyślonego przez wydawcę ?domniemania zgody?, a nadto śmiał nie podać do siebie namiarów na blogu.

Z obowiązku przypomnę więc wszystkim (także wydawcom), że w polskim prawie nie ma domniemania zgody na publikację. Zdjęcia będące utworami są chronione z mocy prawa i właściciel praw nie musi robić żadnych dodatkowych zastrzeżeń w celu ich ochrony. Zapominalskich, jak również tych, co nie czytali wcześniej, odsyłam do ?Szanujmy wspomnienia?. Brak jakiejkolwiek uwagi odnośnie majątkowych praw autorskich nie zezwala na użycie fotografii „ściągniętej”z bloga lub galerii (poza dozwolonym użytkiem osobistym wynikającym z art. 23 ust. 1 Ustawy lub w sytuacjach opisanych w ?Ciężki los?).

10 lutego 2012 8 komentarzy

Ochrona praw autorskich Twórca

Art. 115

przez dar_wro 5 lutego 2012

dar_wro

Ostatnio powrócił na F-LEX temat naruszania osobistych praw autorskich. W ?(c) dar_wro? było o oznaczenie fotografii imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem, a w ?Integralność, czyli rzecz o manipulacji? o prawie do integralności zdjęcia. W zasadzie można uznać, że podstawowe kwestie dotyczące osobistych praw autorskich mamy omówione. Częściowo omawiana była również odpowiedzialność karna. W ?True story, czyli rzecz o plagiacie? było o odpowiedzialności karnej za plagiat, czyli za przywłaszczenie sobie autorstwa albo wprowadzenia w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania. A czy inne naruszenia osobistych praw autorskich mogą spowodować kłopoty z prawem karnym? Mogą, mogą. Zerknijcie do art. 115 ust.2 i 3.

Art. 115. 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.
3. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub ust. 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art. 19 ust. 1, art. 19¹, art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków określonych w art. 19³ ust. 2, art. 20 ust. 1-4, art. 40 ust. 1 lub ust. 2 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Istota przestępstw określonych w ustępie 2 polega albo na rozpowszechnianiu utworu (zdjęcia mającego charakter utworu) z pominięciem nazwiska lub pseudonimu (odniesienie do art. 16 pkt 2 Ustawy), albo na publicznym zniekształcaniu utworu-zdjęcia (znamię przedmiotowe przestępstwa odwołujące się do prawa do integralności utworu). Należy uznać, że zniekształcenie utworu, to m.in. zmiana jego treści lub formy, w wyniku czego dochodzi do bezprawnego naruszenia jego integralności. Ważna uwaga! Samo zniekształcenie utworu, nie jest jednak karalne. Musi ono mieć miejsce publicznie. Wiele osób myli pojęcie ?publicznie? z pojęciem ?miejsce publiczne?. Miejsce publiczne, to miejsce dostępne dla nieograniczonego kręgu podmiotów. ?Publicznie? oznacza natomiast działanie, które może być spostrzeżone przez większą, bliżej nieokreśloną liczbę osób. Nie musi wcale ono odbywać się w miejscu publicznym.

Działanie „publicznie” zachodzi wówczas, gdy bądź ze względu na miejsce działania, bądź ze względu na okoliczności i sposób działania sprawcy jego zachowanie się jest lub może być dostępne (dostrzegalne) dla nieokreślonej liczby osób, przy czym sprawca mając świadomość tej możliwości co najmniej się na to godzi (Uchwała Sądu Najwyższego, sygn. akt VI KZP 26/73).

W przypadku przestępstwa określonego w ust. 3 istotne znaczenie ma to, aby sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. Brak takiego celu, to brak jednego ze znamion przestępstwa, czyli nie miało ono miejsca.

Tak jak w przypadku plagiatu, przestępstwa określone w ust. 2 i 3 można popełnić tylko umyślnie. Nie będę na blogu roztrząsał dokładnie strony podmiotowej (czy każdy z wariantów przestępstwa można popełnić jedynie z zamiarem bezpośrednim, czy również ewentualnym), bo musiałbym przejść na język dla fotografa kompletnie niezrozumiały. A nie mam zamiaru zniechęcać Was do odwiedzania F-LEX?a. 🙂 Ważne jest to, żeby po przeczytaniu dzisiejszego wpisu każdy był świadom, że może problemami związanymi z naruszeniem osobistych praw autorskich zainteresować organy ścigania. Wystarczy złożyć stosowne zawiadomienie o prawdopodobieństwie popełnienia przestępstwa. Od 6 lat przestępstwa określone w art. 115 Ustawy ścigane są z urzędu, wcześniej były ścigane z oskarżenia publicznego, ale na wniosek pokrzywdzonego. Oznacza to, że obecnie czytający ten tekst może złożyć zawiadomienie odnośnie naruszenia nie tylko swoich praw, ale także np. praw kolegi, czy wuja. Wcale nie musi być sam pokrzywdzonym.

5 lutego 2012 8 komentarzy

Ochrona praw autorskich

Encyklopedyści

przez dar_wro 3 lutego 2012

dar_wro

Przez przypadek możesz zostać encyklopedystą, czasem nawet nie wiedząc o tym. Nie chodzi jednak o przynależność do grupy na czele której stał Denis Diderot, ale o bycie autorem zdjęcia umieszczonego w encyklopedii. 😉 Może się tak stać, bo jednym z dozwolonych użytków jest właśnie prawo do umieszczania zdjęć w encyklopediach. Art. 33 Ustawy stanowi, że wolno rozpowszechniać w encyklopediach i atlasach opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Jeżeli więc wydawca encyklopedii lub atlasu wypatrzy jakieś Twoje fajne zdjęcie, a nie będzie mógł ?zlokalizować? właściciela majątkowych praw autorskich do zdjęcia, to będzie mógł zamieścić takie zdjęcie w oparciu o licencję ustawową przewidzianą w tymże artykule. Przepis ten nie zwalnia jednak wydawcy encyklopedii lub albumu od rozmów z ?właścicielem?, jak również nie zezwala na publikację zdjęcia, jeżeli tenże nie wyraził na to zgody. W przypadku braku Twojej zgody, wydawca nie będzie mógł opublikować zdjęcia. Zastosowanie licencji ustawowej może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy nie będzie wiadomo kto jest autorem i nie ma możliwości tego ustalenia, jak również gdy nawiązanie porozumienia z twórcą napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. ?Nawiązanie porozumienia? nie może być jednak rozumiane, jako niemożliwość uzgodnienia pomiędzy stronami warunków umowy. Brak zgody, to brak zgody i żaden art. 33 ust. 3 Ustawy nie może mieć zastosowania.

Gdy znajdziesz swoje zdjęcie w encyklopedii lub atlasie, to poza faktem że zostałeś encyklopedystą pamiętaj również o tym, że ustawodawca uznał, że należy Ci się wynagrodzenie. Jeżeli uznasz, że wydawca miał możliwość kontaktu z Tobą, a zaniechał tego (uznając po cichu, że uda mu się skorzystać z dozwolonego użytku), to możesz dochodzić swoich roszczeń na zasadach ogólnych z art. 79 Ustawy. Jeżeli jednak faktycznie nie miał szans na rozmowę z Tobą, zostaje Ci tylko dyskusja o wynagrodzeniu. Niestety, jeżeli jesteś amatorem, to może ono wcale nie być wysokie, o czym było m.in. w ?Każdy ma swoją cenę?.

Garść paragrafów
Art. 33. Wolno rozpowszechniać:
1. utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku,
2. utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji,
3. w encyklopediach i atlasach – opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

3 lutego 2012 7 komentarzy

Autorstwo Ochrona praw autorskich

Inspiracja nie kosztuje

przez dar_wro 30 stycznia 2012

dar_wro

Lodowy Gaudi

Wrócę dzisiaj jeszcze raz do kwestii inspiracji cudzym utworem. Dwukrotnie temat ten gościł na F-LEX, a to za sprawą polskiego procesu o zdjęcie „związanej pary młodych”, jak również pewnego orzeczenia sądu londyńskiego. Pytanie inspiracja czy plagiat pojawia się wielokrotnie? Oczywiście z powodów zawodowych, przypomnę że mówimy o plagiacie w sensie potocznym. O tym, czym jest plagiat w rozumieniu prawa było w ?True story, czyli rzecz o plagiacie?. Wracam do kwestii inspiracji, bo napatoczyło mi się pewne orzeczenie, które wielu z pewnością ucieszy. Sądy warszawskie rozważały kwestię wynagrodzenia za inspirację utworem. Dodatkowo ciekawa sprawa, bo dotyczy ?Stawki większej niż życie? oraz beznadziejnego ?Halo Hans?. Był taki sitcom. Jeżeli ja, wielbiciel wszelakiego rodzaju sitcomów piszę beznadziejnego, to doprawdy nie dało się tego oglądać :-). Nie będę zanudzał stanem faktycznym w sprawie, bo i nie on jest tutaj najważniejszy. Jeżeli ktoś jednak chce, albo czuje taki przymus, to niech szuka wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 maja 2009 r. (sygn. akt I Aca 212/09). Przytoczę jednak fragmenty uzasadnienia, bo z pewnością są tego warte, a nadto sprawią dużą radochę ludziom, którzy się zainspirowali. Już widzę radość na twarzy autora zaprzyjaźnionego bloga filozoficzno-fotograficznego.

?Wskazać należy, że prawo autorskie wyróżnia dwie grupy utworów: samoistne i zależne. Utwór inspirowany należy do pierwszej z wymienionych grup. To, że utwór samoistny stanowi wynik zainspirowania się przez jego twórcę powstałym wcześniej dziełem oznacza, że elementy twórcze, pochodzące z cudzego dzieła, zostały w nim wykorzystane jako pobudka dla kreowania nowych oryginalnych pomysłów (tak Rafał Golat „Prawa zależne w systemie polskiego prawa autorskiego”, Prawo Spółek, czerwiec 2006 r., str. 47)?

?W doktrynie prawa autorskiego oddziela się wyraźnie „opracowanie cudzego utworu” (utwór zależny) od „utworu inspirowanego” (utwór samoistny). Do tego ostatniego nie stosuje się zatem art. 2 ust. 2, 3 i 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Niezależnie zatem od tego, czy majątkowe prawa do dzieła inspirującego istnieją, czy też wygasły, zgoda podmiotu uprawnionego w stosunku do dzieła inspirującego nie jest konieczna nie tylko do stworzenia takiego utworu inspirowanego, ale również do korzystania z takiego utworu i rozporządzania nim. Na egzemplarzach dzieła inspirowanego nie trzeba wymieniać ani twórców, ani tytułu utworu, z którego czerpano inspirację (por. A. Oryl „Utwór inspirowany jako rodzaj utworu samoistnego”, Edukacja Prawnicza nr 1 (94)/2008).?

?W sytuacji zatem, gdy brak było zgody na czerpanie inspiracji z cudzego utworu, uprawniony z utworu inspirującego nie może skutecznie domagać się zapłaty wynagrodzenia od twórcy utworu inspirowanego w trybie art. 79 prawa autorskiego.?

W powyższej sprawie sąd stanął na stanowisku, że za inspirację nie należy się wynagrodzenie na podstawie Ustawy dla twórcy utworu, który stanowił inspirację. Obiecałem, że będzie dzisiaj miło i przyjemnie, to i dotrzymałem słowa. 😉

30 stycznia 2012 1 komentarz

Ochrona praw autorskich

Zadzwońcie po milicję!

przez dar_wro 29 stycznia 2012

dar_wro

Tworzy się Policję jako umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do podstawowych zadań Policji należą m.in.:
a) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra;
b) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi;
c) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców.
Tyle przepisy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

Gazeta Wyborcza pyta: Policja winna kradzieży praw autorskich? Zapłacą za koguta? Z tekstu wynika, że Policja prawdopodobnie użyła nie swojego zdjęcia, na swojej stronie internetowej, jako elementu graficznego layoutu. Z doniesienia prasowego wynika, że w odpowiedzi do autora zdjęcia komendant powołał się m.in. na prawo dozwolonego użytku. Pan komendant stara się naciągnąć interpretację przepisów, ale tutaj nie uda mu się wykpić celami bezpieczeństwa publicznego. Trudno bowiem uznać, że layout strony internetowej ma jakikolwiek związek z bezpieczeństwem publicznym. Przepis dotyczący dozwolonego użytku, na który powołuje się Policja brzmi następująco:

Art. 33(2). Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań.

Warte podkreślenia jest to, że przepis ten nie określa kręgu podmiotów, które są uprawnione do korzystania z tego dozwolonego użytku. O możliwości skorzystania z utworu w tym przypadku decyduje cel użycia. Jeżeli jest to jeden z celi wymienionych w art. 33(2) Ustawy, to można skorzystać z licencji ustawowej. Jest jeden wyjątek ? programy komputerowe – możliwość taką wyłącza art. 77.

W ustawie o Policji jest też mowa m.in. o zaufaniu do Policji. Ale jak tu mieć zaufanie, gdy zamiast posypać głowę popiołem po ?pożyczeniu? sobie zdjęcie, udają jarząbka ? ;-). W tekście GW jest mowa też o prywatnej firmie, która również użyła „koguta”. Wynika, że grzecznie przeprosiła i zapłaciła.

PS. Zadzwońcie po milicję 😉

29 stycznia 2012 1 komentarz

Ochrona praw autorskich

Przezorny zawsze zabezpieczony

przez dar_wro 27 stycznia 2012

dar_wro

Co niektórzy zaczęli delikatnie sugerować to tu, to tam, że staram się bronić ACTA. Jeżeli ktoś ma takie odczucie, to jest ono bardzo mylne. Jedyne co robię, to nie daję się ponieść ogólnej histerii oraz analizuję, porównuję i wyciągam wnioski. Czasem trzeba być za, a nawet przeciw, jak mawiał Prezydent Wałęsa. Jednak żeby była pełna jasność, F-LEX nie jest ani za cenzurowaniem blogów, forów i internetu, ani za przeczesywaniem sieci przez urzędników. Tyle oświadczeń, teraz do roboty. 🙂 Oczywiście ACTA będą, bo się wpisują w tematykę bloga.

Dzisiaj o możliwości zabezpieczenia swoich praw, jeszcze przed wytoczeniem procesu sądowego. Czy u nas obowiązują regulacje dotyczące zabezpieczenia roszczeń, o których mowa również w ACTA? Obowiązują i to nie od wczoraj. Instytucja taka przewidziana jest zarówno w Ustawie, jak i w kodeksie postępowania cywilnego. W ramach postępowania zabezpieczającego na podstawie art. 80 ust. 1 Ustawy sąd może między innymi:

zabezpieczyć dowody,
zobowiązać naruszającego do udzielenia informacji i udostępnienia określonej przez sąd dokumentacji mającej znaczenie dla roszczeń
zobowiązać inną osobę niż naruszający do udzielenia informacji, które mają znaczenie dla roszczeń, o pochodzeniu, sieciach dystrybucji, ilości i cenie towarów lub usług naruszających autorskie prawa majątkowe, jeżeli stwierdzono, że osoba ta (i) posiada towary naruszające autorskie prawa majątkowe lub (ii) świadczy usługi wykorzystywane w działaniach naruszających autorskie prawa majątkowe.

Przepis art. 80 ust. 1 Prawa autorskiego reguluje w sposób szczególny dwie instytucje unormowane w Kodeksie postępowania cywilnego – zabezpieczenie dowodu (art. 80 ust. 1 pkt 1) i zabezpieczenie powództwa (art. 80 ust. 1 pkt 3) oraz powołuje nową, nieznaną kpc instytucję tzw. żądania informacyjnego (art. 80 ust. 1 pkt 2) (Sąd Apelacyjny w Warszawie, sygn. akt I Acz 229/96).

Kontynuuj czytanie

27 stycznia 2012 10 komentarzy

Ochrona praw autorskich

Każdy ma swoją cenę

przez dar_wro 21 stycznia 2012

dar_wro

W ?Bezwartościowym amatorze? przedstawiłem wycenę amatorskich zdjęć przez niektórych wydawców. O wycenie zdjęć amatorskich przez sąd było w ?Wysokiej komisji?. Tam też omówiony był wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 marca 2008 r. (I Aca 456/08), z którego wynika, że wartość zdjęcia, na potrzeby zasądzenia odszkodowania w oparciu o przepisy art. 79 ust. 1 pkt 3 Ustawy, zależy od wielu przesłanek. Nie można jednak twierdzić kategorycznie, że zdjęcie wykonane przez amatora nie ma żadnej wartości.

Art. 79. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

Podstawą do zasądzenia odszkodowania jest wynagrodzenie, jakie fotograf uzyskałby, gdyby doszło do zawarcia stosownej umowy pomiędzy nim a podmiotem naruszającym jego autorskie prawa majątkowe. Z pewnością łatwiej będzie miał sąd, jeżeli sprzedajesz swoje prace i jesteś w stanie żądanie podeprzeć dowodami z innej transakcji. W ten sposób uprawdopodabniasz wynagrodzenie, za jakie w sposób legalny ?sprzedałbyś? swoje zdjęcia naruszającemu. Pomocna dla sądu może być również informacja za ile naruszający, w innych sytuacjach, nabywał zdjęcia. Jeżeli określenie wysokości wynagrodzenia jest utrudnione, to ustalane jest ono przez sąd według oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (art. 322 k.p.c.).

Art. 322. Jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

W uzasadnieniu przywołanego wyroku sąd konstatuje:
?Powód nie zajmuje się profesjonalnie fotografią artystyczną, nie wykonuje zdjęć na zamówienia klientów ani ich nie sprzedaje(?) nie świadczy samo przez się o posiadaniu umiejętności zawodowych artystów fotografików zrzeszonych w ZPAF.(?) przedmiotowe zdjęcia nie odznaczają się jakąś szczególnie istotną wartością artystyczną, nowatorstwem środków artystycznego wyrazu, wyjątkowym nakładem inwencji twórczej czy wysiłku realizatorskiego ze strony powoda, a te okoliczności niewątpliwie wpływają na wysokość wynagrodzenia należnego za wykorzystanie zdjęć. (?) Wykonane przez powoda zdjęcia rejestrują radosną zabawę młodych ludzi, barwny uliczny tłum, stąd wbrew zastrzeżeniom powoda, argumenty wskazane przez Sąd I instancji, a przemawiające za przyjęciem za podstawę określenia wynagrodzenia powoda 20% stawki zawodowych artystów fotografików są racjonalne, logiczne oraz zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, stąd Sąd odwoławczy w pełni je aprobuje, nie znajdując podstaw do podwyższenia tego wynagrodzenia w kierunku żądanym przez powoda w apelacji.?
O tym, że na stawki ZPAF za bardzo nie mamy co liczyć, to już wiemy z przywołanego powyżej uzasadnienia. Wiemy jednak z niego również, że wynagrodzenie w wysokości 20% stawki ZPAF nie jest jednak żądaniem wygórowanym :-).

Czytając powyższe uzasadnienie można domniemywać, że za te same zdjęcia rejestrujące radosną zabawę młodych ludzi, barwny uliczny tłum fotograf należący do ZPAF prawdopodobnie miałby zasądzone odszkodowanie w oparciu o 100%, a nie 20% stawki ZPAF. Oczywiście można się buntować, tupać nogami i oburzać, ale czy to coś zmieni?

21 stycznia 2012 11 komentarzy

Nowszy post

Starszy post