@JJ napisał „Od jakiegoś czasu chodzi mi po głowie temat fotografowania graffiti, ale nie jestem tak w pełni przekonany, że mogę swobodnie fotografować każde i pokazywać na zdjęciach. Czy graffiti jest jakoś chronione prawem, które zabrania jego swobodnej reprodukcji na zdjęciach? – to taki pomysł na następny wpis.”
Jest pomysł na wpis, jest i sam wpis. Zacznijmy od tego, że nie ma przeszkód, aby graffiti lub murale było uznane za utwór w rozumieniu Ustawy, jeżeli spełnia warunki definicji.
Art. 1. 1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2) plastyczne.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu, (sygn. akt I ACa 800/07) stwierdził, że „utworem jest niematerialne dobro prawne, które powinno być odróżniane od przedmiotu materialnego (materialnego nośnika – określanego też jako corpus mechanicum), na którym zazwyczaj jest ono utrwalone. Niekwestionowane jest, że wytwór niematerialny, aby uzyskać kwalifikację „utworu” w rozumieniu art. 1 ust. 1 komentowanej ustawy, powinien odznaczać się łącznie następującymi cechami: stanowić rezultat pracy człowieka (twórcy), stanowić przejaw działalności twórczej, mieć indywidualny charakter.”
Skoro uznaliśmy, że graffiti jest utworem, to pozostaje nadal aktualne pytanie o możliwość ich fotografowania (a w zasadzie publikowania). Kto czytał i pamięta „Zakazany owoc” pewnie zna odpowiedź. Odpowiedzi należy szukać w art. 33 ust. 1 Ustawy – „Wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku.” Przepis ten zezwala na rozpowszechnianie utworu, nie nakładając żadnych ograniczeń w zakresie sposobu rozpowszechniania. Zatem dopuszczalne jest również rozpowszechnianie takiego utworu za pomocą fotografii. Przypomnieć należy również, że ustawowa zgoda na rozpowszechnianie dotyczy wszelkich celów, czyli również celów zarobkowych. Co oznacza, że można wykorzystywać utwory określone w art. 33 ust. 1 typu pomniki, budowle, graffiti, murale np. w filmie reklamowym, nie obawiając się postawienia zarzutu naruszenia praw autorskich. Można również robić im zdjęcia i je rozpowszechniać (także odpłatnie).